حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 3

در پایان دوست دارم توجه خوانندۀ گرامی را به نکات زیر جلب کنم:

1. این کتاب، کتاب فتوا نیست، بلکه تنها ارائۀ ادلّه و فتاواست. کسی که نظر نهایی را در هر مسأله می‌خواهد باید به فقیهان و مراجع محترم تقلید مراجعه کند و فتوایشان را در این مورد جویا شود.

2. برای آگاهی بر مبانی غیر امامیه و فتاوایشان در این مورد، یا مقایسه با مبانی امامیه، روایاتی

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 23

را که از غیر امامیه وارد شده است می‌آورم. باید اشاره کنم: هر یک از امامیه و غیر امامیه- بنابر اختلاف در بعضی مبانی اصولی مانند قیاس و استحسان- روش استدلالی خاصّ خود را دارند، گرچه در اصول مهم دیگری مانند حجّیت ظواهر کتاب متّفقند.

3. مواردی که در مورد حبس ذکر کردم واقعا همۀ آن‌ها، موارد حبس نیست، بلکه تمام عناوینی که تحت عنوان حبس در مذاهب و آرای اسلامی بود، آوردم تا تمام موارد را- که در مورد آن‌ها رأی به لزوم حبس بوده- جمع آورم که آن‌گاه باید با گزینش استدلال موارد درست، لزوم حبس را تعیین نمود.

4. جای تأسّف است که بعضی از کتب، به برخی روایاتی که گوشه‌ای از قضیّه و موضوع بحث را روشن می‌کند اکتفا کرده است، آن‌گاه مدّعی شده به تعریف اسلام از این قضیّه رسیده است بدون اینکه به روایات معارض و اسناد روایات و تمیز صحیح از ضعیف آن‌ها مراجعه کند و به فتاوای فقیهان و مستندات این فتاوا توجهی داشته باشد.

علاوه بر آن در پاره‌ای اوقات، نویسنده از شعارهای غیر اسلامی خوش آب و رنگ- که مربوط به زندان و زندانیان است- متأثّر می‌شود و آن را بدون دلیل به اسلام نسبت می‌دهد و یا از قوانین اسلامی بدون دلیل و برهان بیزاری می‌جوید. من خواستم که هر نظر بنیادی در این پژوهش، بر دلیل و برهان خودش متّکی و از هر شایبۀ غیر اسلامی پیراسته باشد.

5. مایلم که این کوشش بر اساس مقایسۀ بین آرای همۀ فقیهان مسلمان باشد و کوشیدم هیچ نظر اسلامیی از این محدوده بیرون نماند وگرنه بحث در چارچوب رأی امامیه منحصر می‌شد. امّا بسیار متأسّفم؛ زیرا بسیاری از نوشته‌ها در موضوعات مختلف- که کتابخانه‌های اسلامی مملو از آن است- به نقل آرای مذاهب چهارگانه بسنده کرده و به روایت یا نظری که در مصنّفات امامیه تدوین شده، وقعی ننهاده است؛ در حالی که تألیفات امامیه و روایات و آرای فقیهان، به ده‌ها هزار یا بیشتر می‌رسد، بلکه بعضی از این نوشته‌ها- که متأسّفانه به پای اسلام گذاشته می‌شود- به آرای بعضی از منحرفان از اسلام، مانند خوارج و … پرداخته و از نوشیدن جرعه‌ای از سرچشمۀ گوارا و پاک فقه فقیهان امامیه خودداری ورزیده است. در مقابل می‌بینیم که بسیاری از نوشته‌های امامیه بر اساس مقارنۀ بین فقه امامیه و فقه مذاهب دیگری بنیان نهاده شده است؛ مثلا انتصار، خلاف، تذکرة الفقهاء، منتهی المطلب و بسیاری از کتب دیگر، بر این اساس نوشته شده‌اند.

6. باید این حقیقت را گوشزد نمایم که هر جزئی از احکام اسلامی که به عرصه‌ای از عرصه‌های حیات اجتماعی متعلّق است، تنها زمانی نتیجۀ صحیح و کامل به بار می‌آورد که همۀ این احکام بر تمام حیات اجتماعی تطبیق و پیاده شود و از اینجا، نتیجه می‌گیریم مجموعۀ احکام