حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 324

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 251

سرخسی: … آنچه بر قاضی مشکل می‌شود به اهل بصیرت در آن زمینه مراجعه می‌کند … اگر زن‌ها گفتند: آن زن آبستن است تا دو سال وی را حبس می‌کند، اگر نزایید وی را سنگسار می‌کند؛ زیرا یقین پیدا می‌کند آنان دروغ گفته‌اند؛ چون فرزند بیش از دو سال [در رحم] باقی نمی‌ماند. «1»

جزیری: … مالکیه گفته‌اند: کمترین زمان بارداری شش ماه است و بیشترین آن پنج سال و این قول مشهور است که قضاوت ایشان بر پایۀ آن است. «2»

دوم: اگر به کسی که حبس شده تا بعدها حد بر او جاری یا قصاص شود، تعدّی شد؛ یعنی کسی او را کشت یا زخمی کرد حکمش چیست؟ در مدوّنة الکبری گفته است: گفتم:

بگو: اگر کسی قتل عمد انجام داد پس زندانی شد تا کشته شود؛ در زندان شخصی به او پرید و چشمش را به عمد یا اشتباه بیرون آورد [حکمش چیست]؟ گفت: مالک گفته است: این فردی است مانند همۀ مسلمانان، و از او و به نفع مجروح قصاص می‌شود و دیۀ جراحاتش مادامی‌که کشته نشده، به خود او پرداخت می‌شود. ابن قاسم گفته است: من فکر می‌کنم خودش به جراحاتی که به او رسیده- عمدی باشد یا خطایی- اولی باشد؛ یعنی اگر عمدی باشد می‌تواند قصاص کند که اگر خواست قصاص می‌کند و اگر نخواست می‌بخشد و اگر خطایی باشد می‌تواند ارش بگیرد و اولیای مقتول در این زمینه حقّی ندارند فقط جان او را می‌توانند بگیرند و صاحب خون مقتول هستند و از قاتل به خودش، شایسته‌تر هستند. امّا در مورد جرح قاتل، از خود او اولی نیستند. «3»

نظر نگارنده: در ملحقات بحث «حبس در مورد متهم به قتل» به این مسأله اشاره کرده‌ایم، حال می‌گوییم: حتی اگر این زندانی مهدور الدم باشد نسبت به غیر اولیای دم مصونیت دارد؛ چنان که جایز نیست اولیای دم چشم او را درآورند و جراحتی بر او وارد سازند در این صورت بعید نیست بگوییم: ولیّ [قاتل] حق دارد در صورت عمد قصاص کند و در صورت خطا دیه بگیرد، خواه جارح ولیّ دم باشد یا دیگری.

2. حبس برای فاصله انداختن میان دو حد

اشاره

روایت شده است: پس از اینکه امیر مؤمنان علی- علیه السلام- برای حدّ شرب خمر

______________________________
(1). مبسوط، ج 9، ص 73.
(2). الفقه علی المذاهب الاربعه، ج 4، ص 523؛ نک: اختیار، ج 3، ص 179؛ انصاف، ج 9، ص 274.
(3). ج 6، ص 432؛ نک: الفقه علی المذاهب الاربعه، ج 5، ص 81.