حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 345

نظر نگارنده: شکی نیست که کیفر زناکار تازیانه یا سنگسار است و به آیۀ الزّٰانِیَةُ وَ الزّٰانِی عمل می‌شود، ولی بحث در این است آیا آن طور که اکثر گفته‌اند نسخ در کار است یا اینکه از اوّل حکم موقتی بوده است یا اینکه امساک برای جلوگیری از تکرار ارتکاب فاحشه است [و هنوز باقی است]. در صورت سوم است که مورد، از موارد حبس برای جلوگیری از محرمات می‌شود و امّا بنابر اوّل و دوم نمی‌تواند شاهد برای حبس در اسلام باشد، بلکه دلیل مشروعیت حبس هم نمی‌شود بر خلاف آنچه برخی تصور کرده‌اند.

آرای مفسران دیگر مذاهب

8. فخر رازی: خداوند متعال حبس در خانه را به زن اختصاص داد و ایذا را به مرد.

علت آن این است که زن وقتی از خانه بیرون می‌آید و جلوه‌گری می‌کند در دام زنا می‌افتد، ولی وقتی در خانه حبس شد ریشۀ این گناه قطع می‌شود؛ امّا مرد را نمی‌شود در خانه زندانی کرد؛ زیرا برای کار و کسب معیشت و تهیۀ مایحتاج، مجبور است از خانه بیرون رود پس ناچار برای زن حبس و برای مرد، ایذا و فشار روحی قرار داده شد و اگر مرد توبه کرد،

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 267

دیگر ایذا نمی‌شود و نیز احتمال دارد گفته شود: ایذا برای مرد و زن و حبس ویژۀ زنان بود که اگر توبه می‌کردند ایذا از ایشان برداشته می‌شد و حبس برای زن باقی می‌ماند و این بهترین وجهی است که ذکر شده است … «1»

9. صابونی: در صدر اسلام کیفر زنا سبک و موقتی بود؛ زیرا مردم به زندگی جاهلی نزدیک‌تر بودند و یکی از سنّت‌های الهی در تشریع قوانین این است که امّت را تدریجا به راه آورد تا در عمل قرین موفقیت باشد و به خوبی جا بیفتد و بر کسی گران نیاید و از روی رضا و رغبت و آرامش خاطر شریعت الهی را بپذیرد- چنان که در مسألۀ تحریم خمر و ربا و دیگر احکام شرعی مشاهده کردیم. در صدر اسلام کیفر و مجازات همان بود که خداوند در سورۀ نساء برای ما تعریف کرده است: وَ اللّٰاتِی … و کیفر زن حبس در خانه و عدم اجازۀ خروج از خانه بود و کیفر مرد، توبیخ و سرزنش لفظی، آن‌گاه با این آیه نسخ شد:

الزّٰانِیَةُ … به نظر می‌آید در آغاز اسلام این کیفر، حد نبود، بلکه یک نوع تعزیر و تأدیب موقتی بود؛ چون در خود آیه به موقتی بودن آن اشاره می‌کند و می‌گوید: تا مرگ، ایشان را دریابد یا خداوند برای آن‌ها راهی قرار دهد؛ آن‌گاه این کیفر به کیفری سخت‌تر تبدیل گشت و آن، تازیانه برای زناکار غیر محصن (مجرد) و سنگسار برای زناکار محصن (متأهل) است و آن حکم موقتی به این مجازات بازدارنده و دردناک انجامید. «2»