حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 368

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 283

آرای فقیهان شیعه

1. شیخ طوسی: از نظر ما حکم اقرار مست در مورد چیزهایی که به نفع یا به ضررش می‌باشد، فرق می‌کند؛ مثلا از نظر ما سخن او در مورد طلاق، عتق و همۀ عقودش صحیح نیست، امّا اگر زنا کرد یا لواط کرد یا جنابت انجام داد یا قذف نمود یا دزدی کرد، مثل آدم هوشیار همۀ این احکام بر او بار می‌شود. امّا در مورد کفر، صحیح این است که بگوییم:

حکم کفر بر او بار می‌شود. «1»

2. محقق حلّی: حتما اقرارکننده باید مکلّف، حرّ، مختار و جایز التصرف باشد … و اگر مجنون اقرار کرد صحیح نیست همچنین آدم مکره و مست. «2»

3. علّامه حلّی: محجوران هفت دسته‌اند: … دوم، مجنون است که در همۀ موارد قولش مردود است و در حکم آن است آدم خواب، بی‌هوش، مبتلا به برسام (که هذیان می‌گوید)، مست و کسی که [داروی] خواب‌آور خورده است، گرچه با قصد بدون هیچ ضرورتی باشد. «3»

4. سیّد عاملی: امّا در مورد مست، در تذکرة الفقهاء گفته است: مستی که در حال مستی نمی‌فهمد یا خوب نمی‌فهمد، اقرارش از نظر همۀ علمای ما پذیرفته نیست و نیز گفته است: از نظر ما فرقی نمی‌کند در اینکه از روی عمد مست کرده باشد یا نه؛ و به مخالفت ابو علی که گفته است: اگر مستی او به جهت نوشیدن اختیاری حرام باشد، به اقرار خودش ملزم می‌شود همچنان که ملزم می‌شود نمازش را قضا کند، التفات نمی‌شود و در این کلام ابو علی اشکال است؛ زیرا اینکه از او خواسته می‌شود نمازش را قضا کند، اقتضا ندارد که به دیگر اقوال و افعالش توجه شود. و چه بسا بین آن که عمدا مست کرده و غیر آن، فرق است … «4»

5. شیخ محمد حسن نجفی گفته است: همچنین اقرار از جانب مست، هرچند به وسیلۀ حرام باشد، صحیح نیست گرچه قضای نماز بر او واجب است بر خلاف اسکافی که گفته است: هر کس با حرام و با اختیار مست کرده باشد، ملزم به اقرار آن می‌شود … «5»

______________________________
(1). مبسوط، ج 7، ص 287.
(2). شرائع الاسلام، ج 3، ص 152.
(3). قواعد الاحکام، ج 1، ص 277.
(4). مفتاح الکرامه، ج 9، ص 228.
(5). جواهر الکلام، ج 35، ص 104.