حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 422

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 323

ایشان را بر دیگران مقدّم بدارند. به او گفتند: حالا کجا هستند؟ گفت: من در حالی ایشان را ترک کردم که دویست تن از ایشان به ریاست وبر بن علیم تجمع کرده بودند. گفتند: ما را پیش ایشان ببر. گفت: به شرط اینکه به من امان دهید. گفتند: اگر ما را به آن‌ها و چارپایانشان راهنمایی کنی در امانی، وگرنه در امان نیستی. گفت: باشد.

به عنوان راهنما با ایشان حرکت کرد تا اینکه به او شک کردند. وی آنان را به ارتفاعات و تپه‌های کوچکی برد و سپس به دشت وسیعی رسانید که در آنجا شتران و گوسفندان زیادی بود و گفت: این شتران و گوسفندان از آن ایشان است. [مسلمانان] حمله کردند و شتران و گوسفندان را جمع‌آوری کردند. جاسوس گفت: مرا رها کنید. گفتند: نه، تا موقعی که از تعقیب در امان باشیم. چوپانان متوجه قضیه شدند، به سوی بنی سعد فرار کرده و دربارۀ آمدن دشمن هشدار دادند. آنان پراکنده گشتند و فرار کردند.

گفت: دیگر برای چه مرا نگه داشته‌ای؟ اعراب متفرق شده‌اند و چوپانان آن‌ها را ترسانده‌اند. علی- علیه السلام- فرمود: ما به اردوی آنان نرسیدیم. وی آنان را به اردو برد، کسی را ندیدند. پس او را رها کردند. شتران و گوسفندان را با خود بردند. پانصد شتر بود و دو هزار گوسفند.

نظر نگارنده: فقها متعرّض مسألۀ استعانت از مشرکین در جهاد شده‌اند، ولی ندیده بودم کسی متعرّض خود مسألۀ استخدام جاسوس کافر شده باشد که از این روایت- با قطع نظر از صحت سند- ظاهرا جواز آن به صورت مطلق فهمیده می‌شود چنان که روایت دلالت می‌کند چنین شخصی مهدور الدم است به این قرینه که امیر المؤمنین- علیه السلام- وی را عفو کرد.

آرای فقیهان شیعه (قائل به تعزیر)

1. شیخ طوسی: اگر مسلمانی برای کافر حربی جاسوسی کرد، به آنان نامه نوشت و در مورد مسلمانان اطلاعات داد با این کار قتلش مباح نمی‌شود؛ زیرا حاطب بن ابی بلتعه به اهل مکه نامه نوشت و اخبار مسلمانان را به ایشان داد، ولی پیامبر قتل او را مباح نکرد …

امام می‌تواند از او درگذرد و می‌تواند تعزیرش کند؛ چون پیامبر از حاطب درگذشت. «1»

2. ابن برّاج طرابلسی: مسأله: وقتی کسی برای کافر حربی جاسوسی کرد و اخبار