حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 427

2. علی بن حمزه: … کافران دو قسمند: یک دسته جایز است با دو شرط بر دین خود باقی بمانند و آن‌ها یهود، نصاری و مجوس هستند. آن دو شرط یکی قبول جزیه است و دیگر اینکه خود را با احکام اسلام منطبق سازند و تظاهر به ارتکاب محرمات نکنند. این احکام مجموعا هیجده چیز است که باید رعایت کنند: ترک تضعیف مسلمانان به اینکه دشمن حربی را از احوال مسلمانان، مطلع نسازند، با آنان در این زمینه نامه‌نگاری نکنند، جاسوس آن‌ها را پناه ندهند و … اگر ملتزم به ترک همۀ این‌ها شدند که همان «صغار» باشد [یعنی به ذلّت تن دهند] جایز است با آنان عقد ذمّه بسته شود و اگر با هر یک از این امور مخالفت کردند از ذمّه خارج می‌شوند. «2»

3. ابن زهره: شرایط جزیه این است که تظاهر به کفر خود نکنند … کمک به دشمن مسلمانان نکنند … و هر زمان یکی را مرتکب شوند خونشان هدر است و اهل و مالشان به غنیمت مسلمانان درمی‌آید به دلیل اجماع، که به آن اشاره شد. «3»

4. ابن ادریس: شرایط ذمّه عبارت است از: به خوردن گوشت خوک، در میان مسلمانان تظاهر نکنند …، جاسوس دشمن را پناه ندهند، بر ضد هیچ‌یک از مسلمانان به تحقیق نپردازند. هر وقت یکی از این شرایط را نقض کردند از ذمّه خارج می‌شوند و حکم کافران حربی غیر اهل کتاب بر آنان جاری می‌شود. «4»

5. محقق حلّی: ذمّه شش شرط دارد: … سوم اینکه به مسلمانان آزار نرسانند با کارهایی مانند زنا با زنان مسلمان … و جا دادن به مشرکان و جاسوسی به نفع آنان، و اگر هر یک از این کارها را انجام دادند که ترک آن در پیمان‌نامه، شرط بوده است، موجب نقض عهد می‌شود، ولی اگر شرط نشده باشد بر پیمان باقی هستند و به مقتضای جنایتشان کیفر

______________________________
(1). مبسوط، ص 43.
(2). وسیله، ص 200.
(3). غنیة النزوع، ص 203.
(4). سرائر، ج 2، ص 6.

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 328