حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 428

مناسب، یعنی حد یا تعزیر می‌شوند. «1»

6. علّامه حلّی: شرایط ذمّه یازده چیز است: … هفتم: پناه دادن به جاسوس مشرکان؛ هشتم: کاری که بر ضرر مسلمانان باشد به اینکه مشرکان را به اسرار مسلمانان آگاه سازد یا با آنان مکاتبه کند. این شش شرط اگر در عقد ذمّه بیاید با مخالفت یکی از آن‌ها، پیمان نقض می‌شود وگرنه نقض نمی‌شود. آری، حدّ و تعزیر مناسب با جنایت، اجرا می‌شود. اگر یکی از آنان قصد یکی از این کارها را داشت از او ممانعت می‌شود و اگر با جنگ در مقام مقابله برآمد، عهد و پیمان خود را شکسته است. «2»

7. شهید اوّل و ثانی: اهل کتاب همچنین هستند. با آنان جنگ می‌شود تا اسلام بیاورند یا کشته شوند، مگر اینکه به شرایط ذمّه تن دهند. شرایط عبارت است از: …

هرگز با فتنه در دین مسلمانان، متعرّض آنان نشوند، مال مسلمانان ندزدند، جاسوس مشرکان را پناه ندهند، به اسرار آنان راهنمایی نکنند.

شهید ثانی در شرح گفته است: دو شرط اوّل در عقد ذمّه، لازم است … ولی باقی شرطها، ظاهر عبارت این است که آن‌ها هم لازمند و در دروس به آن تصریح کرده است و گفته شده: با مخالفت این شرایط از ذمّه خارج نمی‌شوند، مگر اینکه [قبلا] با آن‌ها شرط شده باشد که اظهر این قول است. «3»

8. شیخ جعفر کاشف الغطاء: هر کس معلوم شود با جاسوسی و خبرچینی برای کفّار خیانتی به مسلمانان کرده است یا تلاش در فتنه‌انگیزی و تفرقه میان مسلمانان کند و کلام ایشان را تضعیف کند، پیمان او منحل می‌شود. «4»

همچنین گفته است: کسانی که برای جزیه یا جهت دیگر مصونیت پیدا کرده‌اند این مصونیت با اخلال در امور مسلمانان از میان می‌رود؛ مثل اینکه برای مشرکان جاسوسی کنند یا باعث شکست مسلمانان شوند یا فتنه‌گری کنند و از این قبیل کارها که مقتضی ضعف و شکست اسلام است. «5»

______________________________
(1). شرائع الاسلام، ج 1، ص 329.
(2). قواعد الاحکام، ج 1، ص 102؛ نک: جامع المقاصد، ج 3، ص 378؛ منتهی المطلب، ج 2، ص 959؛ ایضاح الفوائد، ج 1، ص 377.
(3). روضة البهیّه، ج 2، ص 388.
(4). کشف الغطاء، ص 400؛ نک: محقق قمی، غنائم الایام، ص 592.
(5). همان.