حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 432

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 331

می‌تواند وی را تعزیر کند. «1»

2. حرانی: کسی که چند بار دست به جاسوسی بزند، کشته می‌شود. «2»

3. قرطبی: سحنون گفته است: هرگاه مسلمانی با کافرانی که با مسلمانان در جنگند (کافران حربی) نامه‌نگاری کند کشته می‌شود و توبه‌اش پذیرفته نمی‌شود و مال او متعلّق به ورثه است. دیگری گفته است: به شکلی دردناک تازیانه می‌خورد و مدت طولانی در زندان می‌ماند و به جایی که نزدیک کافران است تبعید می‌شود. «3»

همو: در مستخرجه آمده است: ابن القاسم در مورد جاسوس گفته: کشته می‌شود و توبه‌اش مقبول نیست. او، چون زندیق است. در قرآن آمده: « … و در میان شما جاسوسانی دارند [که] به نفع آنان [اقدام می‌کنند] … » «4» چنین شخصی جاسوس است.

در این میان قول سحنون صحیح‌تر است … «5»

4. مرداوی: ابن عقیل قتل مسلمان را، که برای کافران جاسوسی می‌کند، تجویز کرده است. ابن جوزی اضافه کرده است: اگر ترس از تکرار آن باشد و احمد در آن توقف کرده است. ابن جوزی در کشف المشکل گفته است: داستان حاطب نشان می‌دهد که جاسوس مسلمان کشته نمی‌شود و در فروع آن را رد کرده و همین صحیح است. «6»

5. احمد بن یحیی: فصل در اقامۀ حدود: اقامۀ حدود تنها در اختیار امام است … و [همین‌طور] کشتن جاسوس. «7»

6. عینی: داوی گفته است: جاسوس کشته می‌شود و علت نکشتن حاطب، مسأله‌ای بوده که پیامبر دربارۀ وی می‌دانسته است. ولی مذهب شافعی و دسته‌ای دیگر این است که، جاسوس مسلمان تعزیر می‌شود و کشتن او جایز نیست و اگر شخصیت دارد بخشوده می‌شود به علت حدیث حاطب. ابن وهب از علمای مالکی گفته است: کشته می‌شود مگر اینکه توبه کند. برخی دیگر گفته‌اند: اگر عادت او جاسوسی است کشته می‌شود و ابن ماجشون همین را گفته است. ابن قاسم گفته است: گردنش زده می‌شود؛ چون علم به

______________________________
(1). معالم السنن، ج 2، ص 274.
(2). اختیارات العلمیه (فتاوی الکبری) ج 4، ص 601.
(3). اقضیة رسول اللّه، ص 80.
(4). توبه (9) آیۀ 47.
(5). اقضیة رسول اللّه، ص 80.
(6). انصاف، ج 10، ص 249- 250.
(7). عیون الازهار، ص 121.