حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 439

9. قرافی: گروه باغی کسانی‌اند که بر ضد امام بشورند و خواستار خلع او باشند یا مانع از اطاعت او شوند یا بخواهند جلو حقّ واجبی را بگیرند و در همۀ این موارد برای خود توجیهی داشته باشند. «3»

10. نیشابوری: گروه باغی- در اصطلاح فقیهان- دسته‌ای هستند که با امام مخالفت کنند و برای خود توجیه باطلی داشته باشند «4» و این بطلان، ظنّی باشد نه قطعی. پس مرتد

______________________________
(1). تحفة الفقهاء، ج 3، ص 157.
(2). همان، ص 313.
(3). فروق، ج 4، ص 171.
(4). اگر از سایر چیزهایی که این شرط را رد می‌کند؛ یعنی آیۀ شریفه این شرط و قیدی را که اهل سنّت آورده‌اند مردود می‌شمارند. و اینکه خود این مطلب، به جهت نامعقول بودن صحیح نیست و دیگر موارد، بگذریم، برمی‌آید مقصود این است که معاویه را باغی قرار دهد وگرنه، باید معاویه را یا کافر شمرد- کما اینکه از علی- علیه السلام- بدین- علیه السلام- تصریح شده و به زودی ذکر می‌شود- یا لااقل محارب باشد، اگر از همۀ این‌ها چشم بپوشیم، ما بیان می‌داریم که این مطلب، معنایش این است که خروج کنندگان علیه امیر المؤمنین- علیه السلام- در صفین بلکه در جمل نیز تا چه رسد به نهروان … باغی به معنای مصطلح کلمه نبودند؛ زیرا آنان حق و امر الهی را در مورد علی- علیه السلام- می‌دانستند با این حال معاند بودند … به خصوص که امیر المؤمنین- علیه السلام- پیش از جنگ دلایل روشن و قاطعی می‌آورد که هیچ عذری برای هیچ‌کس نمی‌گذاشت. شاید روشنی برهان سبب شده بود که خود حضرت و یاران برگزیده‌اش، در صفین محاربان را کافر بخوانند. حتی می‌بینیم که حضرت قسم یاد می‌کند که آنان اسلام نیاوردند، ولی به ظاهر تسلیم شدند و کفر را پنهان کردند و چون یارانی برای خودشان یافتند به دشمنی‌شان با ما بازگشتند جز اینکه اینان نماز خواندن را رها نکردند. به علی- علیه السلام- وقتی خواست نامه‌ای برای معاویه و شامیان بنویسد، گفته شد: آیا قبول داری که آن‌ها مؤمن و مسلمان هستند؟ فرمود: من مؤمن و مسلمان بودن معاویه و یارانش را قبول ندارم. (وقعة صفین، ص 215). کما اینکه، حضرت علی- علیه السلام- خود و یارانش و معاویه و یاران او را مصداق قول خداوند تعالی: … فَمِنْهُمْ مَنْ آمَنَ وَ مِنْهُمْ مَنْ کَفَرَ …؛ بعضی از آنان کسانی بودند که ایمان آوردند و بعضی از آنان کسانی بودند که کفر ورزیدند (بقره (2) آیۀ 253) دانست و فرمود:

(فنحن الذین آمنوا و هم الذین کفروا)؛ ما کسانی هستیم که ایمان آوردیم و آنان کسانی‌اند که کفر ورزیدند و آن حضرت- علیه السلام- در روز نبرد صفین فرمود: «باقی‌ماندۀ این گروه و اولیای شیطان را بکشید. بکشید هر کس را که می‌گوید: خدا و پیامبر دروغ گفتند و ما می‌گوییم: خدا و رسولش درست گفتند. آن‌گاه غیر آن چه را در دل

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 336

خارج می‌شود؛ چون باطل بودن توجیه مرتد، قطعی است و همین‌طور خوارج … و کسی که از روی عناد مانع اجرای حقّ شرعی- که از آن خدا یا خلق است- شود نیز خارج می‌شود؛ چون توجیهی ندارد. «1»