حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 444

گفته است: هر کدام از آن‌ها دارای فکر مستقیم و قدرت و تندی زیاد نباشد تعزیر و حبس می‌شود. «3»

10. سمرقندی: اگر دارای محل امن نباشند که در آن اجتماع کنند، امام نمی‌تواند اسیران و فراریشان را بکشد، ولی او را حبس می‌کند تا توبه کنند و بعد از توبه آزادشان می‌کند. بعد از توبه اموال و سلاحی که امام از ایشان گرفته است- اگر امام روی کار باشد- به ایشان بازمی‌گرداند و ضمانتی در مورد آن چه خرج کرده‌اند ندارند. «4»

11. ابن قدامه: اهل بغی اگر جنگ را به گونه‌ای رها کردند؛ یعنی یا به اطاعت گردن نهادند یا سلاح را زمین گذاشتند یا به طرف گروه یا غیر گروه عقب‌نشینی کردند، یا اینکه از ادامۀ جنگ به واسطۀ زخمی شدن یا مرض یا اسارت ناتوان شدند [در همۀ این احوال] کشتن و تعقیب آن‌ها حرام است. شافعی هم همین را گفته است. ابو حنیفه نیز در صورتی که شکست خوردند، در حالی که تجمعی نداشته باشند نیز مثل قول ما گفته است، ولی در صورتی که تجمعی داشته باشند که بدان پناه ببرند، گفته است: جایز است کشتن فراری و اسیرشان و تعقیب و کشتن مجروحشان، و اگر تجمعی نداشتند کشته نمی‌شوند، ولی کتک دردناکی می‌خورند و حبس می‌شوند تا از پندار خود دست بردارند و توبه کنند. این را در مورد خوارج ذکر کرده‌اند. از ابن عباس هم این گونه روایت است. برخی از اصحاب شافعی آن را اختیار کرده‌اند؛ زیرا اگر ایشان را نکشد، اجتماع می‌کنند و سپس به جنگ بازمی‌گردند. «5»

______________________________
(1). تنبیه، ص 229.
(2). احکام السلطانیه، ص 62.
(3). همان، ص 55.
(4). تحفة الفقهاء، ج 3، ص 313.
(5). مغنی، ج 8، ص 114.

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 340