حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 445

12. احمد بن یحیی: فصلی در حدود: … امام است که می‌تواند اقامۀ حدود کند …

جاسوس و اسیر کافر یا باغی را در صورتی که جنگ ادامه داشته باشد، بکشد وگرنه باغی، حبس و دربند می‌شود. «1»

13. مرداوی (گفتۀ او: «هر کس از مردانشان اسیر شود، حبس می‌شود تا جنگ تمام شود سپس رها می‌شود.»): مذهب این است و جمهور اصحاب بر آنند و به آن در هدایه، مذهب، مسبوک الذهب، مستوعب، خلاصه، هادی، بلغه، محرّر، نظم، وجیز و دیگر کتب جزم پیدا کرده‌اند. در رعایتین و فروع و غیر این دو، آن را مقدّم داشته‌اند. گفته شده است: اگر از بازگشت او به جنگ ایمن باشیم رها می‌شود. در ترغیب گفته است: در صورتی که تشکیلات آن‌ها برقرار باشد، آزاد نمی‌شود. من می‌گویم: صواب همین است و شاید مراد کسی که به صورت مطلق آورده، همین باشد. بنابراین، اگر تشکیلات آن‌ها درهم شکسته باشد ولی احتمال اجتماع آن‌ها در آن زمان باشد در آزادی آنان دو وجه است و در رعایتین، حاوی الصغیر و فروع به صورت مطلق آورده‌اند و من می‌گویم: صواب آزاد نکردن اوست. «2»

14. جزیری: حنفیه گفته‌اند: امام با اهل بغی ابتدای به جنگ نمی‌کند … و اگر خبر به امام رسد که آن‌ها سلاح می‌خرند و آمادۀ جنگ می‌شوند، باید آنان را دستگیر و حبس کند تا دست بردارند و توبه کنند و این به جهت آن است که به قدر امکان دفع شرّ شود.

حنفیه و مالکیه گفته‌اند: امّا امام دربارۀ اسیر اختیار دارد. ملاحظه می‌کند کدام یک برای درهم کوبیدن تشکیلات آن‌ها مؤثرتر است: کشتن یا حبس، که به حسب موقعیت فرق می‌کند و برای هوای نفس و تشفّی خاطر نباید کاری انجام دهد. «3»

3. حبس اسیران

اشاره

اسارت، عنوان مستقلی در مقابل حبس است، ولی ما آن را در اینجا مطرح کردیم؛ زیرا حبس از یک نظر شامل اسارت هم می‌شود و در این جهت از بعضی معاصران پیروی کردیم؛ چرا که وی اسارت را در موارد سجن و زندان آورده است.

______________________________
(1). عیون الازهار، ص 521.
(2). انصاف، ج 10، ص 315؛ نک: شرح منتهی الارادات، ج 3، ص 383.
(3). الفقه علی المذاهب الاربعه، ج 5، ص 421.