حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 471

برخی گفته‌اند: نفی همان زندان است و برخی دیگر گفته‌اند: یعنی از شهری به شهر دیگر تبعید و در آنجا زندانی شود تا توبه‌اش آشکار شود و این قول ابو القاسم از مالک است. و حدّ اقل فاصلۀ دو شهر باید به اندازه‌ای باشد که نماز قصر شود. این دو قول از مالک نقل شده و ابو حنیفه قول اوّل را گفته است. شافعی گفته است: تبعید هدف نیست؛ ولی اگر فرار کردند با تعقیب، آن‌ها را آواره می‌کنیم. و بعضی گفته‌اند: تبعید هدف است و بنابراین است که گفته شده تبعید و زندان ابد می‌شود. همۀ این اقوال از شافعی نقل شده است. «2»

3. مرداوی (گفتۀ او: «اگر محارب قتل انجام نداده و مال نگرفته است نفی و آواره می‌شود و رها نمی‌شود تا به شهری درآید.»): این مذهب [ما] ست و جمهور اصحاب بر این رأی‌اند و در وجیز و غیر آن به این رأی جزم پیدا کرده است. زرکشی گفته است: این مذهبی است که به آن نزد قاضی و غیر او قطع پیدا شده است و آن را در هدایه، مذهب، مسبوک الذهب، مستوعب، خلاصه، هادی، بلغه، محرّر، نظم، رعایتین، حاوی الصغیر، فروع و دیگر کتب مقدّم داشته است و این از مفردات مذهب است و از او نقل شده است: نفی، یعنی تعزیری که محارب را به ترک وادارد. در تبصرة المتعلمین گفته است: ابتدا تعزیر، بعد نفی و آواره می‌شود.

همچنین از او نقل شده است: نفی او، یعنی حبس او. در واضح و غیر آن، نفی، یعنی دنبال کردن او. «3»

4. محمد بن اسماعیل صنعانی: ظاهر حدیث و همچنین آیه این است که امام در مورد این کیفرها در مورد هر محاربی، مسلمان باشد یا کافر، مخیّر است. «4»

5. عبد القادر عوده: «حرابه، یعنی قطع طریق، یا دزدی بزرگ». اطلاق دزدی بر قطع طریق مجازی است؛ زیرا دزدی، گرفتن مال در پنهان است و در قطع طریق آشکارا مال را می‌گیرند، لکن در قطع طریق هم، نوعی پنهان‌کاری وجود دارد و آن مخفی شدن راهزن از دید امام و مأموران امنیتی‌اش است. از این رو، دزدی بر قطع طریق، اطلاق نمی‌شود مگر

______________________________
(1). احکام السلطانیه، ص 62؛ نک: تحفة الفقهاء، ج 3، ص 156.
(2). بدایة المجتهد، ج 2، ص 456.
(3). انصاف، ج 10، ص 298.
(4). سبل السلام، ج 3، ص 473؛ نک: نیل الاوطار، ج 7، ص 155؛ تشریع الجنائی الاسلامی، ج 2، ص 639.