حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 486

1. حبس خودداری‌کننده از ادای دین

اشاره

از شیعه و سنی روایاتی نقل شده است که دلالت بر حبس کسی دارد که از ادای دین خودداری می‌کند و در بعضی از این روایات آمده است: سپس حکم می‌شود که مال وی بین طلب‌کاران تقسیم شود.

امّا فقیهان ما- قدما و متأخران و معاصران- در مورد او فتوا به حبس داده‌اند. اهل سنّت نیز همین‌گونه فتوا داده‌اند.

امّا بحث در مدت حبس است: بعضی فتوا به یک ماه داده‌اند، بعضی دیگر دو ماه یا سه ماه یا چهار ماه. بعضی دیگر گفته‌اند: به یک ماه حبس محکوم می‌شود و اموالش را در خلال آن می‌فروشد وگرنه حاکم از طرف او اموالش را خواهد فروخت. از شیخ طوسی نقل شده که در مبسوط فتوا داده است به اینکه حبس و تعزیر او آن قدر تکرار می‌شود تا اینکه دین خود را ادا کند و از عهدۀ آن برآید.

در اینجا شایسته است به بررسی چند مسأله بپردازیم:

1. آیا حکم به حبس در مورد کسی که از ادای دین خودداری می‌کند متعین است، یا قاضی بین حبس وی و فروش اموالش مختار است؟

2. آیا پدر برای بدهی به فرزندش حبس می‌شود؟ بعضی از فقیهان فتوا به عدم حبس وی مطلقا داده‌اند و بعضی دیگر قائل به حبس وی شده‌اند، همان‌گونه که در قواعد الاحکام آمده است.

3. آیا مدیون مریض یا اجیر دیگری، حبس می‌شود؟ بیشتر فقها قائل به عدم جواز

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 376