حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 543

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 422

روایت تأمل است.

محقق حلّی: کتابت بر دو نوع است: مشروط و مطلق … مشروط آن است که در ضمن عقد مکاتبه بگوید: اگر نتوانستی اقساط مورد تعهد را بپردازی، دوباره به بندگی بازمی‌گردی. پس اگر ناتوان شد، مولا می‌تواند دوباره او را بندۀ خود قرار دهد و آنچه را هم گرفته به او برنگرداند. ملاک ناتوانی نیز آن است که شخص یک قسط را تا نوبت قسط دیگر به تأخیر اندازد، یا آن‌که از اوضاع و احوال او دانسته شود توانایی آزاد کردن خود را ندارد. البته برای مولا مستحب است در صورت ناتوانی مکاتب از پرداخت، صبر کند و به او مهلت دهد. «1»

3. حبس بدهکار معسر، به هنگام صرف مال در حرام و یا در خلاف حق

اشاره

یکی از مواردی که تنها تقی الدین حلبی، از فقیهان امامیه، گفته است، حکم به حبس معسر و ناداری است که مال را در حرام صرف کرده، یا مخالف مذهب حق باشد. وی در این حکم، تنهاست؛ زیرا این حکم، دلیل خاصّی ندارد و بنابراین، تقیید یا تخصیصی بر اطلاقات و عمومات معتبر وارد نمی‌شود و اگر چه فقیهان فتوا داده‌اند که به چنین فردی نمی‌توان از زکات چیزی پرداخت، و در این مورد روایتی هم وارد شده است، ولی این سخن غیر از آن است که در صورت ناداری، به جواز حبس او حکم داده شود. اکنون سخن حلبی می‌آید و به تحقیق دربارۀ مسأله می‌پردازیم: