حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 557

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 434

این نیز نوعی از بدهی است و او از پرداخت آن- با وجود توانایی- امتناع کرده و به همین جهت، ادلّۀ حبس در بدهی شامل او نیز می‌شود. اکنون به بررسی موضوع می‌پردازیم:

آرای فقیهان شیعه

1. شیخ طوسی: وقتی موعد فرارسد، از راهن خواسته می‌شود بدهی خود را بپردازد. پس اگر از مالی دیگر آن را پرداخت نمود، رهن فک می‌شود. اگر از فروش آن خودداری کرد، در صورتی که حاکم حبس و تعزیر او را مصلحت ببیند تا او مالش را بفروشد، چنین می‌کند؛ در صورتی که مصلحت بداند، خود از طرف او، مال را می‌فروشد و بدهی را از جانب او پرداخت می‌کند. «1»

2. همو: اگر مرتهن با راهن شرط کند آن‌گاه که موعد پرداخت بدهی فرارسد، در فروش رهن و برداشت حقّ خود وکیل او باشد، این شرط صحیح است و اگر راهن در سررسید از پرداخت بدهی خودداری کند، مرتهن می‌تواند رهن را به فروش برساند. «2»

3. محقق حلّی: آن‌گاه که موعد بدهی فرارسد و پرداخت آن متعذر باشد، اگر مرتهن از راهن وکالت داشته باشد، می‌تواند رهن را بفروشد وگرنه قضیّه را نزد حاکم مطرح می‌کند تا راهن را ملزم به فروش کند و اگر از فروش مال خودداری ورزد، حاکم می‌تواند او را حبس کند و خود به فروش مال بپردازد. «3»

4. علّامه حلّی: آن‌گاه که سررسید بدهی فرارسد، در صورت مطالبۀ مرتهن، بر راهن واجب است که بدهی خود را ادا کند. اگر بدهی خود را از مالی دیگر پرداخت، رهن، فک می‌شود وگرنه از او خواسته می‌شود که همان مال مرهونه را به فروش برساند.

اگر خودداری کند در صورتی که مرتهن وکیل او باشد می‌تواند مال را به وکالت از طرف او بفروشد، وگرنه موضوع را نزد قاضی مطرح می‌کند و او می‌تواند وی را حبس و تعزیر کند تا آن را بفروشد و نیز می‌تواند که خود آن را به فروش برساند. «4»

5. همو: اگر راهن در زمان پرداخت از ادای بدهی خودداری کند، مرتهن در صورتی که وکیل باشد مال مرهونه را می‌فروشد وگرنه حاکم آن را به فروش خواهد رساند، و قاضی

______________________________
(1). مبسوط، ج 2، ص 224.
(2). نهایه، ص 433.
(3). شرائع الاسلام، ج 2، ص 82.
(4). تحریر الاحکام، ج 1، ص 208.