حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 56

برخی از عالمان متأخر ما قائلند: دست نگه‌دارنده به گردنش بسته می‌شود تا بمیرد.

اشکالی به این نظر نیست. «1»

32. محمد بن اسماعیل صنعانی: ابن عمر، از رسول اللّه [- صلّی اللّه علیه و آله و سلّم-] روایت کرده: هرگاه کسی را نگه‌دارد و دیگری او را بکشد، قاتل کشته می‌شود و نگه‌دارنده به زندان می‌افتد …

حدیث دلالت می‌کند که نگه‌دارنده تنها مستحقّ حبس است و مقدار زمانش را ذکر نکرده و آن، به نظر حاکم بستگی دارد و قاتل یا قصاص می‌شود یا دیه می‌پردازد. به دلیل وجود حدیث و آیۀ قرآن: فَمَنِ اعْتَدیٰ …؛ «2» پس هر که تجاوز کرد … هادویه، حنفیه و شافعیه، این نظر را پذیرفته‌اند. مالک، نخعی و ابن ابی لیلی قائل شده‌اند: هر دو کشته می‌شوند؛ زیرا هر دو در کشتن شرکت داشتند و اگر او را نگه نمی‌داشت کشته نمی‌شد … «3»

33. شوکانی (پس از نقل حدیث مرفوع اسماعیل: «قاتل را بکشید و نگه‌دارنده را نگه‌دارید.»): حدیث در این مورد، دلیل است بر اینکه بر نگه‌دارنده به هنگام کشتن مقتول، قصاصی نیست و عملش مشارکت به شمار نمی‌آید تا از باب قتل یک فرد به دست گروهی باشد، بلکه تنها حبس او واجب است.

______________________________
(1). انصاف، ج 9، ص 456.
(2). بقره (2) آیۀ 194.
(3). سبل السلام، ج 3، ص 493.

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 62