حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 570

14. سیّد علی طباطبائی: پس آن‌گاه اگر از تحویل او خودداری کرد، حاکم او را بدان الزام خواهد کرد و اگر خودداری ورزید، مکفول له می‌تواند از حاکم حبس او را مطالبه کند تا آن‌گاه که بدهکار را تحویل دهد یا آن چه را بر عهدۀ اوست ادا نماید و این در حالی است که ادای آن از سوی او ممکن باشد، مانند بدهی. پس اگر ممکن نباشد، مانند قصاص و زوجیت، و ادّعای مجازات مستوجب حد یا تعزیر باشد، که در این صورت اگر حاضر کردن مکفول ممکن باشد، کفیل بدان الزام می‌شود و حاکم می‌تواند وی را کیفر دهد، مانند هر کس دیگر که با وجود توانایی از ادای حقّی که بر عهدۀ اوست، خودداری کند. اگر احضار او ممکن نباشد، ولی بدل داشته باشد، مانند دیه در قتل- حتی اگر عمدی باشد- و مهر المثل زوجه، در این صورت باید آن را تحویل دهد و ظاهرا در این امر اختلافی وجود ندارد و حتی اگر مکفول له راضی باشد می‌توان گفت: خلافی وجود ندارد که می‌توان پرداخت دین را کافی از احضار نیز دانست … «2»

15. سیّد عاملی (پس از نقل کلام قواعد الاحکام): … همان گونه که در نهایه، سرائر، شرائع الاسلام، مختصر النافع، تحریر الاحکام، ارشاد، لمعة الدمشقیه و روضة البهیّه آمده است. و ظاهر این کتاب‌ها آن است که اگر آن چه بر عهدۀ اوست پرداخت کند بر مکفول له واجب است آن را قبول کند و کفیل بدین وسیله مبرّا می‌شود و در تذکرة الفقهاء و جامع المقاصد آمده است: اگر به پرداخت مال راضی نشود و احضار او را مطالبه کند، حاکم او را به تحویل مکفول الزام می‌نماید … «3»

همو در توضیح کلام علّامه حلّی در قواعد الاحکام می‌گوید: … به عبارت دیگر با کفالت، سعی در حاضر کردن او واجب می‌شود، پس اگر او را تحویل نداد حبس می‌شود و نه چیزی دیگر. امّا آنجا که می‌گوید: «یا صبی یا مجنون»: مقصود آن است که برای ادای شهادت به صورتشان در اتلاف آن‌ها را حاضر کند، و اگر تحویلشان ندهد، ظاهرا حبس می‌شود و نه چیزی دیگر؛ چرا که در این صورت حق ثابت نمی‌شود. «4»

______________________________
(1). حدائق الناضرة، ج 21، ص 65.
(2). ریاض المسائل، ج 9، ص 292.
(3). مفتاح الکرامه، ج 5، ص 434.
(4). همان، ص 429.

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 445

16. شیخ محمد حسن نجفی نیز کلامی در ذیل قول محقق حلّی دارد که علاقه‌مندان را بدان ارجاع می‌دهیم. «1»