حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 591

آرای دیگر مذاهب

7. مرداوی (گفتۀ او: «اگر از حضور در دادگاه خودداری ورزید، شهادت شهود استماع می‌شود و بنا به یکی از دو روایت وارده، بر مبنای آن قضاوت می‌شود»): اقتضای مذهب همین است. ابو الخطاب نیز همین دیدگاه را پذیرفته است. شریف ابو جعفر نیز در فروع همین قول را مقدّم داشته است و این ظاهر آن چیزی است که در رعایة الصغری و حاوی الصغیر بدان جزم و یقین کرده است.

امّا روایت دیگر که در این باب وارد شده است آن است که، تا زمانی که در دادگاه حاضر نشود، شهادت شهود استماع نمی‌شود. در تصحیح، این فتوا را صحیح دانسته و در وجیز و منوّر بدان اظهار جزم و یقین کرده است. ابن منجا در شرحش هر دو این اقوال را ذکر کرده و اظهار نظری ننموده است. بنابر روایت دوم، اگر از حضور خودداری کند، حاکم از فرمانده قوای انتظامی احضار او را طلب می‌کند و اگر بازهم مکررا خود را مخفی ساخت، کسی را بر در خانۀ او می‌نشاند تا بر او در وارد شدن و خارج شدن سخت گیرد، تا آن‌گاه که در محکمه حاضر شود … و در تبصره می‌گوید: اگر برای حاکم ثابت شد که او در منزلش است دستور می‌دهد تا به منزل او حمله بردند و او را خارج نمایند. «3»

8. ابو دقیقه: و اگر طرف دعوا از حضور خودداری ورزد، قاضی او را بدان گونه که مصلحت می‌بیند، با زدن، حبس کردن، ترشرویی کردن یا به هر نحو دیگر تعزیر می‌کند. «4»

______________________________
(1). عروة الوثقی، ج 2، ص 30، مسألۀ 41.
(2). نک: جواهر الکلام، ج 40، ص 221.
(3). انصاف، ج 11، ص 302.
(4). اختیار (حاشیه)، ج 2، ص 91.

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 464