حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 600

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 471

21. ابن قدامه: فصل: اگر مدّعی خواستار حبس مدّعی علیه یا اخذ کفیل از او بشود، تا زمانی که شهود خود را، که در محلی دور هستند، حاضر کند، از او پذیرفته نمی‌شود.

علاوه بر آن خود او هم حقّ ملازمت و همراهی با او را ندارد. این چیزی است که احمد بر آن تصریح کرده است؛ چرا که پیش از آن حقّی برای او به اثبات نرسیده که به جهت آن طرف دعوای او حبس شود و یا کفیل معرفی نماید. علاوه بر آن حبس، نوعی مجازات و عذاب است و پذیرفته نیست که بر فرد بی‌گناهی که حقّ کسی را تضییع نکرده و چیزی علیه او اثبات نشده است، اعمال شود. اگر قرار بود چنین امری را بپذیریم باید هر ظالمی می‌توانست هر کس را که بخواهد بدون اثبات حق به زندان بیفکند. امّا اگر شهودی که معرفی می‌کند در فاصلۀ نزدیکی باشند، می‌تواند تا زمان حضور شهود او را همراهی و ملازمت نماید؛ چرا که این لازمۀ اقامۀ بینه است. اگر مدّعی نتواند مدّعی علیه را همراهی کند و او را در اختیار داشته باشد او از مجلس رسیدگی خارج می‌شود و در صورت حضور شهود، در مجلس حاضر نخواهد بود و اقامۀ شهادت بدون حضور او ممکن نخواهد بود.

علاوه بر آن، باید گفت: همان گونه که مدّعی توانسته است مدّعی علیه را به مجلس رسیدگی بیاورد تا علیه او اقامۀ بینه کند، می‌تواند او را در محکمه در اختیار داشته باشد تا شاهد حاضر شود. البته این حکم در موردی که شاهد در محلی دور است یا حضورش امکان ندارد، تفاوت می‌کند؛ زیرا الزام مدّعی علیه به اینکه تا آمدن شاهد باقی بماند مستلزم حبس او یا مانند آن است و این عمل وجهی ندارد. «1»

22. مرداوی (گفتۀ او: «و اگر یک شاهد معرفی کرد و درخواست کرد که او را حبس کنند تا دیگری اقامۀ شهادت نماید، اگر در مورد مال باشد او را حبس می‌کند.»): این مقتضای مذهب است و در وجیز، هدایه، مذهب، خلاصه و … بدان اظهار جزم و یقین شده است و در محرّر، منتظم، رعایتین، حاوی الصغیر، فروع و … نیز این قول مقدّم داشته شده است. البته قول دیگری هم مطرح و گفته شده است که مدّعی علیه حبس نمی‌شود.

[گفتۀ او:] «و اگر مورد دعوا در غیر مال باشد، دو وجه بیان شده است» و در هدایه، مذهب، مستوعب، خلاصه و شرح ابن منجا، به ذکر این دو وجه به طور مطلق اکتفا شده.

یکی از این دو وجه آن است که. حبس نمی‌شود و اقتضای مذهب همین است و در شرح و

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 472