حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 626

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 493

إِنّٰا إِذاً لَمِنَ الظّٰالِمِینَ، فإذا فعل لک نقض شهادة الأوّلین و جازت شهادة الآخرین، یقول اللّه- عزّ و جل-:

ذٰلِکَ أَدْنیٰ أَنْ یَأْتُوا بِالشَّهٰادَةِ عَلیٰ وَجْهِهٰا أَوْ یَخٰافُوا أَنْ تُرَدَّ أَیْمٰانٌ بَعْدَ أَیْمٰانِهِمْ …؛ «1» و «2»

یحیی بن محمد گفت: از امام صادق- علیه السلام- راجع به گفته خداوند- عزّ و جل-: «ای ایمان‌آورندگان! چون مرگ یکی از شما فرارسید برای وصیت خود، دو شاهد عادل، از خودتان یا از غیر خودتان، گواه گیرید … » پرسیدم، فرمود:

مقصود از آن دو تن که از شمایند، یعنی دو تن مسلمان و آن دو که از غیر شمایند، یعنی از اهل کتاب و اگر اهل کتاب نیافتید از مجوسان؛ زیرا رسول خدا با مجوسان در مورد جزیه مثل اهل کتاب رفتار کرده است.

توضیح اینکه، هرگاه شخصی در غربت مشرف به مرگ شود اگر دو مسلمان یافت نشود دو مرد از اهل کتاب را شاهد می‌گیرد سپس ورثه، آنان را نگه می‌دارند تا پس از نماز به خداوند- عزّ و جلّ- سوگند یاد کنند که «به هیچ بهایی شهادت به دروغ ندهیم گرچه در مورد خویشان ما باشد و شهادت الهی را کتمان نکنیم که از گناهکاران خواهیم بود.»

فرمود: این در صورتی است که ولیّ میت در شهادت ایشان شک داشته باشد. پس اگر آگاه شد که آنان شهادت دروغ داده‌اند نمی‌تواند شهادت آنان را نقض کند تا دو شاهد دیگر بیاورد که در جای آن دو شاهد بایستند و به خداوند سوگند یاد کنند که شهادت ما از شهادت آن دو به حق نزدیک‌تر است و ما از حق تجاوز نمی‌کنیم که از ستمگران خواهیم بود. وقتی که شهادت دادند، شهادت آن دو تن نقض می‌شود و شهادت این دو نافذ می‌افتد. خداوند می‌فرماید: «این کار باعث می‌شود شهادت واقعی دهند یا بترسند که دیگران پس از قسم آنان قسم بخورند و دروغشان فاش شود».

2. سعد بن عبد اللّه، قال: حدّثنا أحمد بن محمد بن عیسی، عن الحسین بن سعید، عن الحسین بن علی، عن حفص المؤدّب، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام فی قول اللّه- عزّ و جل-: یٰا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا … «3»

فذلک إذا کان مسافرا فحضره الموت، أشهد ذوی عدل من أهل دینه فان لم تجدوا فآخران ممّن یقرأ القرآن من غیر أهل ولایته … تَحْبِسُونَهُمٰا مِنْ بَعْدِ الصَّلٰاةِ فَیُقْسِمٰانِ بِاللّٰهِ عزّ و جلّ إِنِ ارْتَبْتُمْ لٰا نَشْتَرِی بِهِ ثَمَناً وَ لَوْ کٰانَ ذٰا قُرْبیٰ وَ لٰا نَکْتُمُ شَهٰادَةَ اللّٰهِ إِنّٰا إِذاً لَمِنَ الْآثِمِینَ* فَإِنْ عُثِرَ عَلیٰ أَنَّهُمَا اسْتَحَقّٰا إِثْماً فَآخَرٰانِ یَقُومٰانِ مَقٰامَهُمٰا مِنَ

______________________________
(1). همان، آیۀ 108.
(2). کافی، ج 7، ص 4، ح 6؛ نک: تفسیر قمی، ج 1، ص 189؛ تفسیر عیّاشی، ج 1، ص 348، ح 218؛ تفسیر برهان، ج 1، ص 508، ح 4؛ تفسیر صافی، ج 2، ص 95.
(3). مائده (5) آیۀ 106.