حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 635

شخصی از امام صادق- علیه السلام- پرسید: می‌ترسد برده‌اش فرار کند یا فرار کرده است آیا او را ببندد یا در گردنش قلاده‌ای بگذارد؟ فرمود: او هم به مانند شتری است که می‌ترسی فرار کند اگر ترسیدی او را ببند، ولی او را سیر کن و بپوشان. گفتم: با چه مقدار سیر می‌شود؟ فرمود: ما به نان‌خور خود دو مد خرما می‌دهیم.

قبلا آن را ذکر کردیم و در اینجا، چون بر مطلوب دلالت دارد، آوردیم.

آرای فقیهان شیعه

1. شیخ طوسی: هرگاه عبدی را پیدا کند که یا صغیر است یا کبیر؛ اگر صغیر بود و می‌داند برده است، می‌تواند او را بردارد؛ چون مثل این است که مالی را پیدا کرده است و اگر کبیر باشد؛ مثل شتر و اسب گم‌شده است نمی‌تواند آن را بردارد. اگر او را گرفت باید نزد حاکم ببرد. حاکم او را می‌گیرد اگر صرفه در نگه‌داری اوست او را نگه می‌دارد و به او خرجی می‌دهد تا صاحبش بیاید و اگر صرفه در فروش است او را می‌فروشد و پولش را برای صاحبش نگه می‌دارد. اگر صاحبش آمد و گفت: من او را قبلا آزاد کرده‌ام آیا اقرار او پذیرفته می‌شود یا نه؟ دو قول است: پذیرفته می‌شود؛ زیرا او در اینجا مورد اتهام نیست؛ چون می‌گوید: من پولش را نمی‌خواهم و بر طبق قول دیگر پذیرفته نمی‌شود؛ زیرا بیع حاکم مثل بیع اوست. «2»

آرای دیگر مذاهب

2. ابو یوسف: امّا دربارۀ آن چه، امیر المؤمنین- علیه السلام- در مورد بردگان و کنیزان فراری، که در هر ناحیه و شهری در حبس پر شده‌اند و کسی دنبال آن‌ها نمی‌آید، پرسیده بودند، پاسخ این است: شخص مورد اعتمادی را که از دین‌داری و امانتش رضایت دارید، متولی فروش برده‌هایی که در نزد شما در بغداد است بگردانید و برای قضات شهرها و نواحی بنویسید چنین کنند؛ بدین صورت که آنان را بیرون آورند و خصوصیات یکی یکی را

______________________________
(1). کافی، ج 6، ص 199، ح 2؛ وسائل الشیعة (به نقل از: کافی)، ج 16، ص 52، ح 1.
(2). مبسوط، ج 3، ص 328.

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 501