حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 636

یادداشت کنند: نام، نام مولا، نام شهر، نام محل سکونت مولایش، نام قبیله‌اش، همه این‌ها در دفتری نوشته می‌شود همچنین ویژگی‌های ظاهری، جنس، تاریخ فرار، تاریخ دستگیری همۀ اظهاراتش ثبت و حبس می‌شود. وقتی که شش ماه از حبس او گذشت و کسی دنبال او نیامد متولی، او را بیرون می‌آورد و به مزایده می‌گذارد؛ همۀ آن‌ها را می‌فروشد و پولش را تحویل بیت المال می‌دهد و روی آن می‌نویسد: «پول فروش برده‌های فراری».

اگر صاحب بنده یا کنیز در حبس آمد و آن دو به فروش نرفته باشند به او می‌گوید: …،

و اگر کسی دنبال آنان نیامد و مدت طولانی گذشت آن پول‌ها جزو بیت المال می‌شود و امام هر کار بخواهد با آن می‌کند و در هر راهی که سودش برای مسلمانان بیشتر است خرج می‌کند و سزاوار است در دادن جیره به این فراریها تا موقعی که فروخته شوند پیش از دیگران اقدام شود، چنان که برای همۀ کسانی که در زندان هستند مقداری جیره مقرر شده است و این جیره باید از بیت المال مسلمانان باشد. «1»

3. مدوّنة الکبری: گفتم: به من بگو: از نظر مالک اگر کسی بردۀ فراری را پیدا کند چه باید بکند؟ گفت: مالک می‌گوید: او را نزد سلطان می‌برد و سلطان یک سال او را زندانی می‌کند اگر صاحبش نیامد می‌فروشد و پولش را برای او نگه می‌دارد. گفتم: در طول سال چه کسی به او خرجی می‌دهد؟ گفت: من از مالک چیزی در این زمینه نشنیدم، ولی به نظرم، سلطان باید به او خرجی دهد و در این زمینه مثل یک بیگانه رفتار می‌کند؛ جز اینکه اگر صاحب او نیامد برده را می‌فروشد و آن مقداری که خرج کرده از پول فروش برمی‌دارد و بقیه را در بیت المال می‌گذارد. «2»

4. موصلی: بردۀ فراری حبس می‌شود نه بردۀ گمشده … «3»

5. قرافی: حبس در هشت مورد تجویز شده است: … حبس بردۀ فراری به مدت یک سال به جهت اینکه مالیت دارد، به این امید که صاحبش پیدا شود. «4»

17. حبس مولای شریک که از دادن حصّه شریکش خودداری می‌کند

اشاره

اگر برده‌ای مشترک میان دو تن باشد و یکی از آنان سهم خود را آزاد کند، سهم دیگری

______________________________
(1). خراج، ص 184.
(2). ج 6، ص 176.
(3). اختیار، ج 3، ص 35.
(4). فروق، ج 4، ص 79.