حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 642

أن یغرم قیمة ما استهلک و أفسد، و یضرب جلدات نکالا، و إن أخطأ و لم یتعمّد ذلک فعلیه الغرم و لا حبس علیه و لا أدب، و ما أصاب من بهیمة فعلیه ما نقص من ثمنها؛ «1»

علی- علیه السلام- دربارۀ کسی که بدون هدف حیوانی را بکشد یا درختی را ببرد یا زراعتی را تباه کند یا خانه‌ای را ویران سازد یا چاه یا جویی را پر کند چنین قضاوت کرد که باید غرامت آنچه را از بین برده بپردازد و چند تازیانه برای عبرت، به او زده می‌شود و اگر تعمّدی نداشته است فقط غرامت می‌پردازد و حبس و تأدیب بر او نیست و به حیوان هر نقصی رسیده، باید کمبود قیمتش را جبران کند.

آرای دیگر مذاهب

1. کندی: از ابو عبد اللّه به ابن عشیره: دستور می‌دهی به سرپرست کاروان شتران، که اگر کسی حیوانی را آورد و ادّعا کرد خرابکاری کرده، شخصی را با او می‌فرستی تا کنار زراعت و مال او رود اگر در آن خرابی دید صاحب حیوان را به نفع متضرّر [برای جبران خسارت] حبس می‌کند و از آنان بینه نمی‌خواهد. «2»

2. همو: از محمد بن محبوب: هرگاه در زراعت اثر خوردن دید و صاحب زراعت گفت: حیوان فلانی کشت مرا خورده است. صاحب حیوان را حبس می‌کند تا اقرار کند که حیوان او از آن زراعت خورده است یا صاحب کشت از او درگذرد یا اینکه حاکم، حبس او را کافی بداند. «3»

3. همو: کسانی که معروفند به اینکه زیاد خرابکاری می‌کنند و حیواناتشان را رها می‌سازند از سه روز تا ده روز حبس می‌شوند و کسانی که معروف نیستند و لغزشی از آنان سرزده یک یا دو روز حبس می‌شوند. «4»

4. همو: مسأله: در صورتی که حیوانی خرابکاری کرده باشد مسئول آن حبس می‌شود و به حیوان آزاری نمی‌رسد و گاهی زن در خانه‌اش حبس و به او در وقت غذا و نماز رسیدگی می‌شود و گاهی قیم یتیم یا غلام او به جهت خرابکاری حیوان او به حبس می‌افتد و اگر غلام عاقل و به بلوغ رسیده باشد در مسجد یا جای دیگر غیر از حبس

______________________________
(1). دعائم الاسلام، ج 2، ص 424، ح 1467؛ مستدرک الوسائل (به نقل از: دعائم الاسلام)، ج 17، ص 95، ح 6.
(2). مصنّف، ص 13- 14 و 16.
(3). همان.
(4). همان، ص 16.