حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 666

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 530

فصل ششم حقّ تعجیل در محاکمه

اشاره

میان فقیهان اختلافی نیست که در محاکمه و رسیدگی به پرونده زندانی باید تسریع شود و در این باب روایتی مرسل از امیر المؤمنان وارد شده است. علما در آداب و مستحبات قضاوت به این مسأله پرداخته‌اند؛ مانند شیخ در مبسوط، ابن برّاج در مهذّب، علی بن حمزه در وسیله، محقق در مختصر النافع و شرائع الاسلام، علّامه در قواعد الاحکام و تذکرة الفقهاء، شهید اوّل در دروس، محقق سبزواری در کفایة الاحکام، فیض کاشانی در مفاتیح الشرائع، آشتیانی در قضاء و … و از عالمان اهل سنّت شیبانی در نفقات، بصری در تفریع، فیروزآبادی در تنبیه، ابن قدامه در مغنی، نووی در منهاج، مرداوی در انصاف و …

بنابراین، جای بحث نیست جز این مسأله که آیا تسریع به صورت وجوب است یا استحباب؟ ظاهر کلام بیشتر عالمان، استحباب است، ولی مرحوم آیة اللّه خوانساری در جامع المدارک اشکال کرده که دلیلی بر استحباب وجود ندارد، بلکه شاید واجب باشد …

گرچه بعضی جواب داده‌اند، ولی دفع شبهه نمی‌کند:

روایات

1. عنه [أمیر المؤمنین علیه السّلام] إنّه کان یعرض السجون فی کلّ یوم جمعة فمن کان علیه حدّ اقامه و من لم یکن علیه حدّ خلّی سبیله «1».