حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 68

16. آیة اللّه گلپایگانی: … کسی که دیگری را به کشتن فرمان دهد و او چنین کند قاتل کشته می‌شود و دستوردهنده به زندان ابد می‌افتد. «2»

17. آیة اللّه طبسی: دستوردهنده تا پایان عمر در حبس می‌ماند. این قول مشهور است، بلکه بر آن اجماع شده و دلیل و مدرک آن، روایت صحیح است. «3» آن روایت، صحیح زراره از امام باقر- علیه السلام- است.

آرای مذاهب دیگر

18. ابن حزم: در مورد کسی که دیگری را به کشتن شخص دیگری فرمان دهد و او نیز چنین کند، علی گفت: مردم در این مورد بدین قرار اختلاف کرده‌اند: تنها دستوردهنده کشته می‌شود؛ فقط اجرا کنندۀ دستور، کشته می‌شود؛ هر دو کشته می‌شوند؛ هیچ‌یک از آن دو کشته نمی‌شوند … تا اینکه گفت: هرگاه کسی که قتل یا قطع عضو یا شکستگی و ضرب آن و یا گرفتن مال را بر عهده دارد، همۀ آن‌ها را به فرمان دستوردهنده انجام داده باشد و اگر فرمان او نبود آن را انجام نمی‌داد، همۀ این‌ها هم بر عهدۀ دستوردهنده و هم مباشر است و هر دو آنان عامل آن هستند و فرقی نمی‌کند که به بندۀ خودش فرمان داده باشد یا به بندۀ دیگری و یا به کودک یا بالغ یا دیوانه. امّا اگر به او فرمان دهد و او به اختیار خودش به عنوان اطاعت از دستوردهنده انجام دهد تنها، مباشر، قاتل و برنده و شکنندۀ عضو و درآورندۀ چشم و جنایتکار است و از این رو، تنها او قصاص می‌شود و بر دستوردهنده چیزی نیست؛ زیرا بی‌هیچ اختلافی، نمی‌توان او را قاتل یا برندۀ اعضا یا تازیانه‌زننده یا شکنندۀ عضو و یا درآورندۀ چشم دانست و این نیز هست که احکام تنها بر اسما بار می‌شوند نه بر چیز دیگر. «4»

19. موصلی: اگر شخصی با تهدید به قتل، به کشتن کسی وادار شود و او بدین کار دست نزند تا به مرگ او بینجامد (که در آن دیگر بحثی نیست)؛ امّا اگر کشت، گنهکار است

______________________________
(1). تحریر الوسیله، ج 2، ص 463، مسألۀ 34.
(2). مجمع المسائل، ج 3، ص 209؛ نک: ص 204.
(3). ذخیرة الصالحین (خطی)، ج 8، ص 66.
(4). محلّی، ج 10، ص 508- 511 و نک: ج 10، ص 359.