حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 684

فصل نهم مخارج معالجات زندانی به عهدۀ کیست؟

اگر در زندان مریض شود چه کسی متکفل خرج زندانی مریض می‌شود؟

آیا بر عهدۀ خود اوست یا از بیت المال باید پرداخت شود؟

فقیهان ما به این فرع، ضمن بیماری کسی که حد خورده، پرداخته‌اند و در مورد متکفل و مسئول این خرج اختلاف کرده‌اند: احتمال دارد بگوییم: خود شخص حد خورده باید هزینه را بپردازد؛ چون خود او مسبب اصلی گرفتاری‌اش است و امکان دارد بگوییم: بر عهدۀ بیت المال است؛ زیرا او بر اثر حد مریض شده است.

آیة اللّه سبزواری می‌گوید: آیا بر حاکم شرعی است که به مداوای شخص حد خورده، که بر اثر حد مریض شده، بپردازد یا نه؟ دو وجه است.

در شرح می‌گوید: چون این بیماری بر اثر جاری شدن حکم شرعی به وجود آمده، پس باید هزینۀ درمان از بیت المال باشد که برای مصالح مسلمانان مهیا شده و این مورد هم از آن موارد است.

یا چون سبب اصلی خود شخص بوده، بیماری هم از پی‌آمدهای کار اوست، پس نه حاکم شرع ضامن است و نه بیت المال. آری، اگر بیماری از لوازم اجرای حدّ است، مانند جراحتی که بر اثر بریدن به وجود می‌آید هزینۀ آن باید از بیت المال پرداخت شود؛ به دلیل گفتۀ حضرت علی- علیه السلام-: «فداو کلومهم؛ زخم‌های ایشان را مداوا کن» و آنچه از نبی مکرم: «اذهبوا فاقطعوه ثم احسموه؛ بروید آن را ببرید آن‌گاه با داغ کردن برای بند آوردن خون معالجه‌اش کنید» و روایات دیگری که، وارد شده است.

ولی از سخن امام علی- علیه السلام-: «فأحسن القیام علیهم، فإذا برءوا فأعلمنی؛ از

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 547

آنان خوب مراقبت کن و چون بهبود یافتند مرا آگاه گردان» و نیز فرمایش دیگر آن حضرت: