حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 694

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 555

زیرا این، ایجاد اشتغال در زندان به حساب نمی‌آید؛ چون پس از فرض اینکه او معسر است معنا ندارد زندانی شود؛ اضافه بر اینکه سند این روایت هم ضعیف است چنان که از ابن ادریس، علّامه مجلسی و شیخ حرّ عاملی نقل شده است و بعضی آن را برای اینکه حدیث مخالف کتاب و سنّت است رد کرده‌اند.

همین‌طور استدلال به اطلاقاتی که دربارۀ وجوب نفقۀ خانواده و فرزندان وارد شده است، برای لزوم حقّ ایجاد شغل در زندان یا خارج زندان، مفید نیست؛ زیرا نهایت افادۀ این اطلاقات این است که دولت نباید جلو اشتغال و کار او را بگیرد آن هم در صورتی که از زندانیانی نباشد که لازم است در تنگنا قرار گیرد و کار، با این سخت‌گیری منافات نداشته باشد. پس این اطلاقات نه حقّی را بر دولت اثبات می‌کند و نه واجب می‌گرداند که کار یا مقدّمات آن را برای زندانی تهیه کند.

چنان که با این گفتۀ برخی از فقیهان- رضوان اللّه علیهم- دربارۀ زندانی ابد که «نفقۀ زندانی به گردن خود اوست» نمی‌شود برای لزوم حقّ اشتغال، استدلال کرد؛ زیرا اوّلا: با فتوای جمعی از فقیهان که می‌گویند: نفقۀ او در صورتی که فقیر باشد- یا بدون این شرط- بر عهدۀ بیت المال است و نگفته‌اند در صورتی که قادر بر کسب نباشد و ثانیا: اینکه نفقه‌اش بر گردن خودش باشد ملازم با اشتغال نیست؛ چون ممکن است دارا باشد و خودش خرج کند و ثالثا: فرض کنید حکم زندانی ابد چنین باشد چه دلیلی دارید حکم به غیر ابد هم سرایت کند؟ مگر با تنقیح مناط که آن هم، چنان که ملاحظه می‌کنید دارای اشکال است.

یکی از دانشمندان در اینجا استدلالی کرده است که ربطی به مورد بحث ندارد. «1»

آری، خطیب گفته است: آیا از کسب منع می‌شود؟ مشایخ در این امر اختلاف کرده‌اند. قول صحیح‌تر آن است که منع می‌شود. «2»

______________________________
(1). نک: احکام السجون، ص 114.
(2). فتاوی الغیاثیه، ص 167.

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 556