حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 704

4. حدّثنی إسماعیل بن إبراهیم بن المهاجر، عن عبد الملک بن عمیر، قال: کان علی بن أبی طالب إذا کان فی القبیلة أو القوم الرجل الداعر حبسه، فإن کان له مال أنفق علیه من ماله، و إن لم یکن له مال أنفق علیه من بیت مال المسلمین، و قال: یحبس عنهم شرّه و ینفق علیه من بیت مالهم؛ «3»

وقتی در میان قبیله یا قومی فرد شروری بود علی بن ابی طالب او را زندانی می‌کرد. اگر مالی داشت از مال خودش به او خرجی می‌داد و اگر چیزی نداشت از بیت المال مسلمانان به او خرجی می‌داد و می‌گفت: شرّش از سر مسلمانان دفع می‌شود و از بیت المال آن‌ها به او نفقه می‌دهند.

«داعر» یعنی آدم بدسرشت و مایۀ فساد. «دعاره» یعنی بداخلاقی.

دلالت این دسته روایات جز اوّلی و دومی بر لزوم نفقه دادن بر همۀ حبس ابدی‌ها مشکل است چه رسد به دیگران. پس اصل در اینجا حاکم است مگر اینکه بگوییم: در غیر ابدی‌ها به طریق اولویت است بدین بیان: اگر ثابت شود نفقۀ ابدی‌ها بر عهدۀ بیت المال است با توجه به اینکه مستلزم صرف هزینۀ گزافی در طول عمر دارد پس اثبات وجوب نفقۀ زندان موقتی‌ها به طریق اولی ممکن است و این استدلال چنان که ملاحظه می‌کنید صحیح

______________________________
(1). خراج، ص 149.
(2). مقصود ابو یوسف، عمر بن عبد العزیز اموی است. مرحوم مامقانی دربارۀ او به نقل از شریف رضی می‌گوید: ای عمر بن عبد العزیز، اگر دیده بر جوانی از بنی امیه می‌گریست هرآینه بر تو می‌گریستم.

تو ما را از دشنام و ناسزا پاک گرداندی. از این‌رو، اگر پاداش به تو ممکن بود، پاداشت می‌دادم.

از کارهای او تنها دستور دشنام ندادن به مولا امیر المؤمنین علی- علیه السلام- را، که از بدعت‌های معاویه بود، مورد تقدیر قرار می‌دهیم. از این‌رو، سیّد رضی در مورد او چنین می‌گوید:

یا بن عبد العزیز لو بکت العبر … ر. ک: شرح ابن ابی الحدید، ج 4، ص 58.