حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 73

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 73

به نزد والی برده شد» آمده است. «1» شیخ حرّ عاملی نیز این روایت را با اضافۀ کلمۀ «أبدا» از کافی و من لا یحضره الفقیه و تهذیب الاحکام نقل کرده است؛ «2» یعنی «کسانی که قاتل را از دست اولیای دم رها ساختند پیوسته در زندان می‌مانند».

گاهی در دلالت روایت بر وجوب حبس مناقشه و اشکال می‌شود، ولی بدین گونه جواب داده می‌شود که، حبس از جهت دیگر، یعنی حرمت جلوگیری از اجرای حدود الهی، ثابت می‌شود که در این صورت، دیگر استدلال به روایت نیست.

آیة اللّه خوانساری می‌گوید: از ظاهر روایت برمی‌آید که حاضر گردانیدن قاتل تعیّن دارد نه تخییر بین احضار و پرداخت دیه …، و روایت در خصوص قتل عمدی است و عمومیت بخشیدن [که شامل قتل غیر عمدی هم بشود] در صورتی است که یقین به عدم فرق بین انواع قتل داشته باشیم … «3»

آرای فقیهان شیعه

1. شیخ طوسی: هر کس قاتلی را از دست ولیّ مقتول به زور به‌درآورد، ضامن دیۀ مقتول است؛ مگر اینکه قاتل را به ولی بازگرداند و تحویل او دهد. «4»

2. ابو الصلاح حلبی: کسی که قاتل عمدی را از دست اولیای مقتول به زور برهاند از او خواسته می‌شود قاتل را احضار کند. اگر حاضر نکرد زندانی می‌شود تا او را بیاورد و در صورتی که قاتل بمیرد باید دیۀ مقتول را بپردازد. «5»

3. یحیی بن سعید: اگر کسی، قاتلی را که لازم است قصاص شود به زور از دست صاحب حقّ قصاص برهاند، زندانی می‌شود تا قاتل را تحویل دهد و اگر قاتل فراری بمیرد شخص زندانی باید دیۀ مقتول را بپردازد. «6»