حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 738

د) اگر شک کنیم این مورد، از کدام یک از موارد گذشته است، دیگر چیزی بر او نیست.

می‌گوید: به دلیل اصل، مسئولیتی ندارد البته پس از آن که اصلا اثری برای یکی از اطراف علم اجمالی نباشد و این همان قسم اوّل (الف) است و دیگر مورد برای جریان قول معصوم: «لا یبطل دم امرئ مسلم؛ «2» خون مسلمان نباید از بین برود» نیست؛ چون موضوع احراز نشده و مرگ خود آن شخص بدون کشتن و زدن، یکی از اطراف علم اجمالی است.

آری، احتیاط آن است که به آن چه خواستند با هم مصالحه کنند. «3»

______________________________
(1). وسائل الشیعة، ج 17، ص 165، ح 1. علاوه بر اصل و اینکه بیت المال برای مصالح اجتماعی مهیّا نشده و این مورد هم از مهم‌ترین موارد آن است، نک: مهذّب الاحکام، ج 28، ص 58.
(2). وسائل الشیعة، ج 19، ص 52- 53، ح 1.
(3). مهذّب الاحکام، ج 29، ص 65. این مبحث نیز از استدراکاتی است که در متن عربی موارد السجن نیامده است.

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 588

فصل پانزدهم معنای تأدیب و سخت‌گیری در زندان و حدود آن

اشاره