حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 760

امّا کسی که تابع مذهب حنفی است اگر شراب بخورد و مست هم نشود؛ حد می‌خورد؛ زیرا تقلید او از ابو حنیفه فاسد است. رأی حنفیان از دو جهت باطل است: یکی اینکه با ادلّه‌ای که ما داریم منافات دارد؛ مانند هرچه مست‌کننده باشد کم یا زیاد آن حرام است و دیگر اینکه با قیاس جلی، که خود به آن معتقدند، منافات دارد. شهادت آن حنفی که مرتکب این حرام شود پذیرفته نمی‌شود؛ زیرا فاسق است.

5. اگر معصیت کم باشد تعزیر آن هم کم است و هیچ تأثیری ندارد گفته شده: تعزیر نمی‌شود؛ زیرا فایده‌ای ندارد و بیش از آن هم مجاز نیست.

6. تعزیر با توبه ساقط می‌شود و در برخی از حدود اختلاف است و ظاهرا در صورتی که توبه قبل از قیام بینه باشد، حد ساقط می‌شود.

7. اگر چند نوع تعزیر باشد می‌شود یکی را برگزید، ولی در حدود غیر از «محاربه» تخییری در کار نیست.

8. تعزیر از جهت فاعل، مفعول و جنایت ممکن است تفاوت پیدا کند، ولی در حدود کاری به آن‌ها ندارند [فاعل و مفعول هر که باشد و هر حالی داشته باشد].

9. اگر در شهرهای مختلف نوع اهانت‌ها فرق کند مطابق رسم آنجا تعزیر صورت می‌گیرد.

10. تعزیر ممکن است به جهت حقّ اللّه باشد، مانند دروغ و ممکن است تنها به جهت حقّ الناس باشد، مثل دشنام و ممکن است هم حقّ اللّه باشد هم حقّ الناس، مثل دشنام به مردگان صالح، ولی امکان ندارد حد یک بار حقّ اللّه باشد و یک بار حقّ الناس،

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 602

بلکه همه حقّ اللّه است، مگر قذف که اختلافی است. «1»

فقیهانی که تصریح کرده‌اند تعزیر یا تأدیب شامل حبس می‌شود