حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 763

10. آیة اللّه سبزواری: آیا اگر حاکم شرع صلاح دانست، جایز است تعزیر به مجازاتی دیگر، چون حبس و غیر آن تبدیل شود یا نه؟ دو وجه است:

در پاورقی گفته است: از اطلاق دلیل ولایت حاکم شرعی بر تبدیل تعزیر به مجازاتی دیگر، می‌توان گفت: جایز است و اگر به سنّت وارده جمود و اصرار داشته باشیم، می‌توان گفت: جایز نیست و نمی‌توان از سنّت عدول کرد. البته این در موردی است که قدرت بازدارندگی تبدیل تعزیر به مجازاتی دیگر با هم برابر باشد وگرنه اگر مساوی نباشد کار مشکل‌تر است. «3»

چنان که این شمول از کلام برخی از فقیهان ما ظاهر می‌شود؛ مانند فاضل هندی در کشف اللثام: وجوب تعزیر در هرچه فعل یا ترک آن حرام باشد، ظاهر است در صورتی که با نهی و توبیخ و امثال آن دست برندارد؛ زیرا انکار منکر واجب است. امّا اگر با کمتر از زدن دست برداشت تعزیر دلیلی ندارد، مگر در بعضی موارد که نص وارد شده تأدیب یا تعزیر شود؛ و ممکن است تعزیری که در کلام علّامه و جز او هست، تعمیم داده شود و شامل مادون ضرب که از مراتب انکار است، بشود. «4»

نظر نگارنده: چون تعزیر در شرع همان اهانت است- چنان که شهید ثانی در مسالک الافهام گفته است- پس حبس هم از مصادیق آن می‌شود؛ زیرا حبس از چیزهایی است که با آن خوار کردن و اهانت تحقق می‌یابد و اینکه حضرت امیر- علیه السلام- زندان را مخیّس (یعنی مکانی که در آن ذلیل و خوار می‌شود) «5» نامگذاری کرد، مؤیّد آن است.

پس مانعی نیست که تعزیر شامل حبس شود، مگر دلیلی بر خلاف آن داشته باشیم. ولی از کلمات بعضی دیگر خلاف آن به دست می‌آید.

______________________________
(1). همان، ج 41، کتاب «حدود»، ص 249.
(2). مجمع المسائل، ج 3، ص 213، مسألۀ 99.
(3). مهذّب الاحکام، ج 28، ص 59.
(4). ج 2، ص 235.
(5). ابن اثیر، نهایه، ج 2، ص 96.