حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 766

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 606

نه لغت آن را می‌رساند و نه اصطلاح فقهی- و نه آن چه قائل گفته است که تعزیر بازدارندۀ اوست- زیرا حدّ اکثر تعزیر کمتر از «حدّ» است، مگر اینکه مجوّز این کار- چنان که بسیاری از عامّه گفته‌اند- فعل عمر باشد … «1» و قطعا او را نه معصوم می‌دانند و نه مشرّع پس حجیتی برای قول و فعل او نیست همان‌طور که ابن حزم و غزالی بدان تصریح کرده است. «2»

در عین حال این سؤال باقی می‌ماند که آیا تا سر حدّ مرگ تعزیر می‌شود؟ چون برای کشتن و ریختن خون علت‌های خاصّی است که شارع بیان کرده و کسی نمی‌تواند از آن تجاوز کند، چه از روی اجتهاد و چه از روی هوا و هوس، بلکه کمتر از آن هم جایز نیست، مثل بریدن و ایجاد جرح چنان که علّامه حلّی در تحریر الاحکام «3» و ابن قدامه در مغنی «4» بدان تصریح کرده‌اند، مگر اینکه از باب نهی از منکر باشد چنان که در لمعة الدمشقیه «5» گفته است.