حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 774

سیوطی در کتاب الوسائل الی مسامرة الاوائل ساختن زندان را در اسلام به حضرت امیر- علیه السلام- نسبت داده است، چنان که در کتاب تراتیب الاداریه این مطلب از احمد بن شلبی در اتحاف الرواة بمسلسل القضاة نقل شده است. خفاجی نیز در شفاء الغلیل گفته است در زمان حضرت رسول و ابو بکر و عثمان زندان نبود و در اسلام، علی اوّلین کسی بود که زندان ساخت و ابن همام در شرح فتح القدیر و عطیه مصطفی در نظم الحکم بمصر به همین صورت نقل کرده‌اند، چنان که ابن حزم در محلّی گفته است: خلافی نیست در این که در زمان پیامبر زندان وجود نداشته است. ولی از بعضی دیگر مانند رضوان شافعی در الجنایات المتحده و شوکانی در نیل الاوطار برمی‌آید که وجود داشته است:

روایات

1. عن أبیه، عن جدّه، عن علی علیه السّلام: إنّه بنی سجنا و سمّاه نافعا، ثم بدا له فنقضه (و بنی آخر- ظ) و سمّاه مخیّسا و جعل یرتجز و یقول:

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 614

أ لم ترانی کیّسا مکیّسا بنیت بعد نافع مخیّسا

؛ «1» از علی- علیه السلام- روایت شده: آن حضرت زندانی ساخت و آن را «نافع» نامید.

سپس تصمیم گرفت آن را خراب کند (و زندان دیگری بسازد- ظ) و آن را مخیّس نامید. آن حضرت رجز می‌خواند و می‌گفت: آیا مرا زیرک و هوشیار نمی‌دانی- که پس از نافع، مخیّس را ساختم.

2. حدّثنا محمد، قال: حدّثنا الحسن، قال: حدّثنا إبراهیم، قال: و أخبرنی إبراهیم بن یحیی النوری، قال: حدّثنا أبو اسحاق بن مهران، عن سابق البربری، قال: … رأیت المحبس و هو خص و کان الناس یفرجونه و یخرجون منه فبناه علی علیه السّلام بالجص و الآجر. قال: فسمعته و هو یقول:

أ لا ترانی کیّسا مکیّسا بنیت بعد نافع مخیّسا

؛ «2» سابق بربری گفت: … زندان را من دیدم. آن زندان از نی بود، مردم آن را سوراخ می‌کردند و بیرون می‌آمدند. از این رو، علی- علیه السلام- آن را از گچ و آجر ساخت.