حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 93

13. همو: اگر برای او چند نفر ولیّ دم باشد که همه در قصاص شریک باشند و هنگام قصاص، برخی حاضر و برخی غایب باشند از شیخ- قدس سرّه- حکایت شده که، حاضر

______________________________
(1). مفتاح الکرامه، ج 10، ص 90 (آخر جزء دهم).
(2). جواهر الکلام، ج 41، ص 285.
(3). موازین قضائی از دیدگاه امام خمینی، ج 1، ص 154.

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 88

می‌تواند حق را استیفا کند به شرط این که، سهم دیۀ دیگران را بر عهده گیرد، ولی اشبه این است که گفته شود: اگر مدت غیبت بقیه کوتاه است، حاضر، تا آمدن غایبان صبر می‌کند و ظاهر این است که جایز است تا آمدن او- اگر احتمال فرار هست- زندانی شود؛ و اگر مدت معیّنی ندارد و یا مدتی که تعیین کرد طولانی است امر غایب به دست حاکم است هرچه مصلحت حاضر یا غایب باشد عمل می‌کند و اگر یکی از اولیا، مجنون باشد امر او به دست ولیّ اوست و اگر صغیر باشد در روایتی آمده: «کسانی که پدرشان کشته شده، صبر می‌کنند تا به بلوغ برسند آن‌گاه مخیّرند بین این که قاتل پدر را بکشند یا از او درگذرند و یا با گرفتن پولی مصالحه کنند». «1»

14. آیة اللّه خوئی: اگر ولیّ میت، صغیر یا مجنون باشد و خود، ولیّی مانند پدر یا جد یا حاکم شرعی داشته باشد؛ آیا ولیّ او می‌تواند قاتل را قصاص کند یا نه؟ دو قول است و بعید نیست که نتواند. آری، اگر مصلحت اقتضا کند که ولی از قاتل دیه بگیرد یا به مبلغی با او مصالحه کند، برای ولی جایز است چنین کند.

همو در ذیل این مطلب می‌گوید: این عدم جواز، به جهت این است که، اطلاق یا عمومی که دلالت کند ولیّ در همۀ موارد- حتی در مثل قصاص- ولایت دارد، در دست نیست. «2»

15. آیة اللّه گلپایگانی (در پاسخ سؤال دربارۀ مقتولی که زن و فرزند صغیری دارد، آیا قاتل قصاص می‌شود یا به حبس می‌افتد تا صغیر به بلوغ برسد؟): در فرض مذکور، قیم شرعی- به جهت این که کفیل است- می‌تواند دیه بگیرد و در محل امنی بگذارد و صغار پس از بلوغ، اگر به دیه راضی بودند، می‌گیرند وگرنه دیه به قاتل بازگردانده می‌شود و اگر اولیا خواستار قصاص شدند، قصاص می‌شود. البته قاتل باید تا زمان بلوغ بچه‌ها تحت مراقبت باشد و نیازی به حبس او نیست. امّا همسر مقتول، حقّی در مورد قصاص و آن مال ندارد تا صغار به بلوغ برسند. خدا داناست. «3»