- پیشگفتار 1
- چه کسانی به سراغ حیلهها میروند؟ 1
- مقدّمات بحث: 4
- 2- تفسیر لغت «حیله» 5
- 3- نمونههایی از حیلۀ مثبت 7
- 4- حیلههای منفی 8
- 5- حیله در مصطلح فقها 10
- اشاره 11
- حیلۀ واقعی مثبت 11
- 6- اقسام حیله 11
- حیلۀ صوری غیر واقعی: 12
- حیلۀ واقعی منفی: 12
- اشاره 14
- 8- کلمات فقهای شیعه در باب حیلهها 14
- 7- تقسیم حیله از دیدگاه دیگر 14
- الف) شیخ طوسی و حیلههای شرعی 15
- موارد مناقشه در کلام شیخ طوسی: 22
- ب و ج) حیلههای شرعی در کلام شیخ صدوق و علّامۀ مجلسی رحمهما اللّه 23
- د) نظریۀ صاحب حدائق 25
- اشاره 28
- 9- نظریّۀ فقهای اهل سنّت پیرامون حیل شرعیّه 28
- [دو مثال برای حیلههای حرام و حلال] 32
- 2- حیلۀ مباح در اجارۀ منزل! 33
- نقد کلام ابن قیّم 34
- 1 در باب غسل و وضو و تیمّم 36
- 1- حکم تکلیفی 37
- 2- حکم وضعی 39
- 2 جلوگیری از عادت ماهیانه 42
- فرع اوّل: حکم تکلیفی خوردن قرصهای جلوگیری 43
- فرع دوّم: حکم وضعی خوردن قرص جلوگیری 46
- فرع سوّم: حکم عوارض جانبی 48
- 3 اخذ اجرت برای انجام عبادت 50
- مفهوم قصد قربت چیست؟ 50
- اشکال عمدۀ عبادتهای استیجاری 51
- چارهجوییهای فقها 52
- اشاره 52
- راه اوّل: عدم اعتبار قصد قربت در عبادات استیجاریّه 53
- راه دوّم: داعی بر داعی 54
- راه سوّم: أَوْفُوا بِالْعُقُودِ 55
- نقد راه حلهای سهگانه 57
- شرح بیشتر داعی بر داعی 59
- مشکل دیگر عبادات استیجاریّه! 61
- 1- تحلیل ماهیّت عبادات استیجاری 62
- دو راه دیگر برای حلّ مشکل قصد قربت 62
- نقد و بررسی 63
- 2- چه کسی قصد قربت میکند، نایب یا منوب عنه؟ 64
- نقد و بررسی 65
- راه حلّی از مرحوم میلانی 65
- یادآوری سه نکته 66
- 4 مسافرت به قصد فرار از روزه 68
- مقتضای قاعده چیست؟ 69
- ادلّۀ نظریّۀ مشهور 71
- جمعبندی روایات 74
- 5 آیا کفّارۀ عمد با مسافرت ساقط میشود؟ 76
- نظرات فقها 76
- دلیل طرفداران نظریّۀ سقوط مطلق 78
- ادلّۀ طرفداران عدم سقوط مطلقا 80
- نظریّۀ ما 82
- 6 راه محرمیّت زن برادر، بر برادر شوهر 83
- کلمات فقها 83
- دلیل مسأله 84
- چند نکته 85
- 7 چگونه میتوان با فرزند خوانده محرم شد؟ 89
- توضیح این که 91
- راههای ایجاد محرمیّت بین پسر و مادر خوانده 91
- اشاره 91
- راههای ایجاد محرمیّت بین دختر و پدر خوانده 92
- 8 طرق فرار از ربا 94
- آرای فقها 96
- دلیل اوّل: تمسّک به قواعد، عمومات و اطلاقات 97
- نقد و بررسی 97
- دلایل نظریّات چهارگانه 97
- دلیل دوّم: روایات خاصّه 99
- طایفۀ اوّل: راه فرار از ربای «قرضی» 99
- طایفۀ دوّم: راه فرار از ربای «معاملاتی» 106
- نقد و بررسی 107
- طایفۀ سوّم: راه چاره، دو معامله جداگانه 108
- نتیجۀ نهایی 110
- بررسی بقیّۀ نظریّهها 110
- 9 تلقیح مصنوعی، راهکاری دیگر! 112
- انواع تلقیح مصنوعی: 113
- اشاره 115
- الف) حکم اوّلی صورتهای دهگانه 115
- موضوعات اصلی مسأله 115
- دلیل معتقدین به جواز 117
- نقد و بررسی 118
- دلیل قول مشهور 120
- ب) حکم تلقیح به حسب عوارض آن 126
- موارد ضرورت 127
- یادآوری 128
- 2- در تلقیح حرام تفاوتی بین صورتهای زیر نیست 129
- ج) احکام فرزند حاصل از تلقیح 130
- چکیدۀ مباحث گذشته 136
- صورتهای پنجگانه 137
- اصول سهگانه 138
- اشاره 138
- اصل اوّل: راههای ایجاد فرزند مشروع 138
- اصل سوّم: محرمیّت با مادر جانشین و شوهرش! 140
- اصل دوّم: پدر و مادر فرزند تلقیحی کیست؟ 140
- حکم صورتهای پنجگانه 141
- راهکاری مشروع 142
- 10 راهی برای فرار از حرمت ابدی حاصل از ازدواج در عدّه! 145
- حرمت ازدواج در عدّه 147
- امّا عقیدۀ فقهای اهل سنّت: 148
- حرمت ابدی 148
- مستند نظریّۀ حرمت ابدی 150
- راهکاری برای نجات از حرمت ابدی 151
- پاسخ به چند سؤال 153
- در این فتوا تنها نیستیم 155
- نتیجۀ نهایی 157
ص: 128
به هر حال، مفاسدی که در روایت مذکور به آن اشاره شد در صورتی تحقّق مییابد که نطفهای منتقل گردد. در غیر این صورت، نه قتلی رخ میدهد (طبق احتمال دوّم) و نه نسبها به هم میخورد، و نه تربیت بچّهها دچار مشکل میگردد، و نه لطمهای به ارث وارد میشود.
2- اسحاق بن عمّار از امام صادق علیه السّلام میپرسد:
«الزّنا شرّ ام شرب الخمر؟ و کیف صار فی الخمر ثمانین و فی الزّنا مائة؟ فقال: یا اسحاق! الحدّ واحد و لکن زید هذا لتضییعه النطفة و لوضعه ایّاها فی غیر الموضع الّذی امر اللّه عزّ و جلّ به «1»؛
آیا زنا بدتر است، یا شراب؟ (اگر شراب بدتر است) چرا حدّ شرب خمر هشتاد تازیانه است، ولی در زنا یکصد شلّاق زده میشود؟ امام فرمود: حد در هر دو یکسان است، و بیست ضربۀ اضافه در حدّ زنا به خاطر این است که نطفه تضییع گردیده، و در جایی که خداوند دستور داده، نهاده نشده است».
و از آنجا که تلقیح حرام نیز تضییع نطفه محسوب میشود، و در جایی که خدا دستور داده قرار نمیگیرد، آن هم از جهت حرمت همانند زنا میباشد.
روایات دیگری «2» نیز به همین مضامین وجود دارد، که جهت رعایت اختصار بحث از ذکر آنها خودداری شد.
______________________________
(1). وسائل الشیعة، جلد 18، ابواب حد الزنا، باب 13، حدیث 1.
(2). وسائل الشیعة، جلد 14، ابواب النکاح المحرّم، باب 4، حدیث 1 و 2 و مستدرک الوسائل، جلد 14، ابواب النکاح المحرّم، باب 4، حدیث 1 و 5.