حیله‌های شرعی و چاره‌جوئی‌های صحیح صفحه 157

ص: 167

حکم و موضوع (حکم حرمت و موضوع نکاح در عدّه) معتقدند موجب حرمت ابدی نمی‌شود، ولی ما معتقدیم که در این فرض امکان حکم به حرمت ابدی وجود دارد، زیرا اگر فرض کنیم کسی است که از زنی فرضا ناراحت است، و می‌خواهد کاری کند که او حرام ابدی شود، به کسی وکالت می‌دهد که در زمان عدّه عقد او را برای آن مرد بخواند تا بر همدیگر حرام ابدی شوند. چنین وکالتی به عقیدۀ ما اشکالی ندارد، هر چند استاد آن را نپذیرفته است.

نتیجۀ نهایی

از کلّ مباحث این فصل نتیجه می‌گیریم که:

اوّلا: هرگاه مردی از روی جهل و نادانی به مسائل شرعی، زنی را که در عدّه است به عقد خود در آورد، و در زمان عدّه با او آمیزش کند، و عقد توسّط وکیل خوانده شده باشد، حرمت ابدی ایجاد نمی‌شود. هر چند عقد مذکور باطل است، و پس از عدّه باید تجدید گردد.

ثانیا: فقهای اسلام باید تمام سعی و تلاش خویش را جهت حلّ مشکلات مردم، تا آنجا که ضوابط شرعی اجازه می‌دهد، و از فقه سنّتی جواهری تجاوز نمی‌کند، و در راستای رضای پروردگار است، به کار گیرند. ولی البتّه حلّ مشکلات گرفتاران، مجوّز پناه بردن به قیاس ظنّی و استحسان و دلیلهای غیر معتبر نمی‌شود.

ثالثا: موارد بسیار نادری پیدا می‌شود که خواندن عقد وکالتی در عدّه، سبب حرمت ابدی می‌گردد. و اللّه العالم‌