حیله‌های شرعی و چاره‌جوئی‌های صحیح صفحه 36

ص: 43‌

1 در باب غسل و وضو و تیمّم

اشاره

شخصی را فرض می‌کنیم که جهت غسل و وضو آب دارد؛ امّا بر اثر تنبلی، یا شرم و حیا، «1» یا گرانی «2» قیمت آب، و مانند آن، نمی‌خواهد از آن استفاده کند؛ بلکه قصد دارد با تیمّم عبادتهای خویش را انجام دهد. چنین شخصی دست به حیله می‌زند، بدین شکل که نماز خود را به تأخیر می‌اندازد، تا وقت برای غسل و وضو تنگ شود، سپس در ضیق وقت تیمّم می‌کند، و با آن نماز یا روزه‌اش را انجام می‌دهد «3».

این حیله از دو جهت قابل بحث و تحقیق است:

نخست این که آیا این کار از نظر تکلیفی جایز است؟

______________________________
(1). مثل این که شب را در منزل یکی از بستگان، یا دوستان خوابیده، و هنگامی که برای نماز صبح بر می‌خیزد خود را محتلم می‌بیند، و شرم و حیا مانع از انجام غسل جنابت می‌شود. البتّه چنین حیایی از نظر اسلام حیای مثبت نیست، بلکه طبق روایت نبوی مذموم و احمقانه است. به میزان الحکمه، باب 992، حدیث 4577 مراجعه کنید.
(2). البتّه نه گرانی فوق‌العاده‌ای که به حدّ اجحاف برسد، که در این صورت تیمّم جایز است. توضیح بیشتر را در بحث تیمّم، مسألۀ 623 توضیح المسائل حضرت آیت اللّه العظمی مکارم شیرازی مدّ ظلّه، مطالعه فرمایید.
(3). صاحب عروه این مسأله را در مبحث تیمّم، فصل فی احکام التیمّم، مسألۀ 8 مطرح کرده است. همان گونه که در کتاب الصوم، فصل فی المفطرات، الثامن، نیز متعرّض آن شده، و شبیه آن را در همان فصل، در مسألۀ 66 تکرار کرده است.