حیله‌های شرعی و چاره‌جوئی‌های صحیح صفحه 45

ص: 52

امّا در مورد بحث، که اضرار به خویشتن مطرح می‌باشد، بعید است قاعده نسبت به آن شمول داشته باشد «1».

مرحوم شیخ انصاری رحمه اللّه در مکاسب حدیثی نقل می‌کند که از خوردن خاک نهی کرده است. در روایت استدلال شده که چون خوردن خاک ضرر دارد، و حرام است. این حدیث مناسب بحث ماست.

نتیجه این که خوردن قرصهای جلوگیری اگر ضرر عمده‌ای نداشته باشد شرعا اشکالی ندارد، و اگر ضرر عمده‌ای داشته باشد حرام است، و اهل خبره می‌گویند: «اگر به مقدار کم مصرف شود، ضرر مهمّی نخواهد داشت».

سؤال: آیا تحقیق از ضررهای احتمالی قرصها لازم است؟

پاسخ: جستجو لازم نیست؛ مگر در جایی که احتمال قابل ملاحظه‌ای وجود داشته باشد.

سؤال: آیا این کار تغییر (ما خلق الله) «2» که در قرآن نکوهش شده، نیست؟

پاسخ: اگر تغییر ما خلق اللّه را به این وسعت بگیریم، گرفتن ناخن، کوتاه کردن موهای سر و صورت، برطرف کردن موهای زاید صورت زنان، از بین بردن موهای زاید بدن، کشیدن دندان فاسد و مانند آن، همۀ اینها، تغییر ما خلق اللّه خواهد بود! هیچ کس چنین معنایی برای تغییر ما خلق اللّه قائل نشده است. منظور از تغییر «ما

______________________________
(1). پیرامون قاعدۀ لا ضرر بطور مفصّل در کتاب القواعد الفقهیّه، جلد 1، صفحۀ 28 به بعد بحث کرده‌ایم.
(2). سورۀ نساء، آیۀ 119.