حیله‌های شرعی و چاره‌جوئی‌های صحیح صفحه 53

ص: 60

العوض فربّما یستشکل فیه، بل ربّما یقال من هذه الجهة انه لا یعتبر فیه قصد القربة، بل یکفی الاتیان بصورة العمل عنه، لکن التحقیق ان أخذ الاجرة داع لداعی القربة کما فی صلاة الحاجة و صلاة الاستسقاء، حیث إن الحاجة و نزول المطر داعیان إلی الصلاة مع القربة، و یمکن ان یقال:

إنما یقصد القربة من جهة الوجوب علیه من باب الاجارة و دعوی ان الأمر الاجاری لیس عبادیة بل هو توصلی مدفوعة بانه تابع للعمل المستأجر علیه فهو مشترک بین التوصلیة و التعبدیة» «1».

خلاصۀ کلام محقّق یزدی، ارائۀ سه راه حل برای حلّ مشکل عبادات استیجاری است.

راه اوّل: عدم اعتبار قصد قربت در عبادات استیجاریّه

توضیح این که: در عبادات استیجاریّه قصد قربت شرط نیست؛ بلکه همان صورت عمل کافی است! یعنی همین که نایب، یک ماه از طرف «منوب عنه» روزه بگیرد کافی است، هر چند قصد قربت نکند، چون قصد قربت در عبادات استیجاری ضرورت ندارد.

ولی این «راه» همان طور که از لحن خود ایشان هم استفاده می‌شود، راه حلّ صحیحی نیست؛ زیرا شارع مقدّس از ما عبادت خواسته، و اساس عبادت قصد قربت است؛ عبادت بدون قصد قربت، عبادت نیست. حجّ بدون قصد قربت، روزۀ بدون قصد قربت، عبادت

بدین معنی که چون فلان کس دوست من است، این عمرۀ مفرده را به نیابت از او تبرّعا انجام می‌دهم، یا برای این که راضی و خوش‌حال شود، این کار را برایش می‌کنم.