حیله‌های شرعی و چاره‌جوئی‌های صحیح صفحه 60

ص: 67

مثلا شخصی که به زیارت یکی از معصومین علیهم السّلام مشرّف می‌شود، و او را برای خدا زیارت می‌کند، گاه انگیزه‌اش نورانیّت و صفای باطن است، و در پاره‌ای از اوقات شفای بیماری خود یا نزدیکانش می‌باشد، و گاه استمداد جستن از آن ولی اللّه برای شفاعت در پیشگاه خدا، جهت پرداخت بدهیهایش.

اینها همه از قبیل داعی بر داعی است، و هیچ کس نمی‌تواند تمام این زیارات را باطل بداند؛ زیرا خود شارع مقدّس و ائمّه علیهم السّلام اینها را به ما تعلیم داده‌اند. خودشان نماز حاجت و نماز باران را برای رسیدن به خواسته‌های مادّی به ما آموخته‌اند.

بنابراین، اخذ اجرت، که در طول قصد قربت است، تضادّی با آن ندارد.

مستأجر برای تقرّب به خداوند، و به نیابت از منوب عنه نماز می‌خواند، ولی انگیزۀ او بر این عبادت خدا، اخذ اجرت است. این ایرادی ندارد.

سؤال: در مثالهایی که- در بالا- ذکر شد، هم اصل مثال عبادت است، و هم انگیزۀ آن؛ مثلا نماز باران هم خود عبادت است و هم انگیزۀ آن؛ چون طلب باران نوعی دعاست، و دعا نوعی عبادت است، امّا در عبادات استیجاری این گونه نیست؛ زیرا اخذ اجرت از مردم عبادت محسوب نمی‌شود، پس قیاس عبادات استیجاری به «نماز حاجت» و «استسقا» و مانند آن، قیاس صحیحی به نظر نمی‌رسد.

پاسخ: باید پرسید داعی و انگیزۀ این دعا در پیشگاه خدا