- پیشگفتار 1
- چه کسانی به سراغ حیلهها میروند؟ 1
- مقدّمات بحث: 4
- 2- تفسیر لغت «حیله» 5
- 3- نمونههایی از حیلۀ مثبت 7
- 4- حیله‌های منفی 8
- 5- حیله در مصطلح فقها 10
- حیلۀ واقعی مثبت 11
- اشاره 11
- 6- اقسام حیله 11
- حیلۀ واقعی منفی: 12
- حیلۀ صوری غیر واقعی: 12
- اشاره 14
- 8- کلمات فقهای شیعه در باب حیلهها 14
- 7- تقسیم حیله از دیدگاه دیگر 14
- الف) شیخ طوسی و حیله‌های شرعی 15
- موارد مناقشه در کلام شیخ طوسی: 22
- ب و ج) حیله‌های شرعی در کلام شیخ صدوق و علّامۀ مجلسی رحمهما اللّه 23
- د) نظریۀ صاحب حدائق 25
- اشاره 28
- 9- نظریّۀ فقهای اهل سنّت پیرامون حیل شرعیّه 28
- [دو مثال برای حیله‌های حرام و حلال] 32
- 2- حیلۀ مباح در اجارۀ منزل! 33
- نقد کلام ابن قیّم 34
- 1 در باب غسل و وضو و تیمّم 36
- 1- حکم تکلیفی 37
- 2- حکم وضعی 39
- 2 جلوگیری از عادت ماهیانه 42
- فرع اوّل: حکم تکلیفی خوردن قرصهای جلوگیری 43
- فرع دوّم: حکم وضعی خوردن قرص جلوگیری 46
- فرع سوّم: حکم عوارض جانبی 48
- مفهوم قصد قربت چیست؟ 50
- 3 اخذ اجرت برای انجام عبادت 50
- اشکال عمدۀ عبادتهای استیجاری 51
- چارهجوییهای فقها 52
- اشاره 52
- راه اوّل: عدم اعتبار قصد قربت در عبادات استیجاریّه 53
- راه دوّم: داعی بر داعی 54
- راه سوّم: أَوْفُوا بِالْعُقُودِ 55
- نقد راه حلهای سهگانه 57
- شرح بیشتر داعی بر داعی 59
- مشکل دیگر عبادات استیجاریّه! 61
- دو راه دیگر برای حلّ مشکل قصد قربت 62
- 1- تحلیل ماهیّت عبادات استیجاری 62
- نقد و بررسی 63
- 2- چه کسی قصد قربت میکند، نایب یا منوب عنه؟ 64
- نقد و بررسی 65
- راه حلّی از مرحوم میلانی 65
- یادآوری سه نکته 66
- 4 مسافرت به قصد فرار از روزه 68
- مقتضای قاعده چیست؟ 69
- ادلّۀ نظریّۀ مشهور 71
- جمعبندی روایات 74
- 5 آیا کفّارۀ عمد با مسافرت ساقط می‌شود؟ 76
- نظرات فقها 76
- دلیل طرفداران نظریّۀ سقوط مطلق 78
- ادلّۀ طرفداران عدم سقوط مطلقا 80
- نظریّۀ ما 82
- 6 راه محرمیّت زن برادر، بر برادر شوهر 83
- کلمات فقها 83
- دلیل مسأله 84
- چند نکته 85
- 7 چگونه میتوان با فرزند خوانده محرم شد؟ 89
- اشاره 91
- راههای ایجاد محرمیّت بین پسر و مادر خوانده 91
- توضیح این که 91
- راههای ایجاد محرمیّت بین دختر و پدر خوانده 92
- 8 طرق فرار از ربا 94
- آرای فقها 96
- دلیل اوّل: تمسّک به قواعد، عمومات و اطلاقات 97
- نقد و بررسی 97
- دلایل نظریّات چهارگانه 97
- طایفۀ اوّل: راه فرار از ربای «قرضی» 99
- دلیل دوّم: روایات خاصّه 99
- طایفۀ دوّم: راه فرار از ربای «معاملاتی» 106
- نقد و بررسی 107
- طایفۀ سوّم: راه چاره، دو معامله جداگانه 108
- بررسی بقیّۀ نظریّهها 110
- نتیجۀ نهایی 110
- 9 تلقیح مصنوعی، راهکاری دیگر! 112
- انواع تلقیح مصنوعی: 113
- اشاره 115
- موضوعات اصلی مسأله 115
- الف) حکم اوّلی صورتهای دهگانه 115
- دلیل معتقدین به جواز 117
- نقد و بررسی 118
- دلیل قول مشهور 120
- ب) حکم تلقیح به حسب عوارض آن 126
- موارد ضرورت 127
- یادآوری 128
- 2- در تلقیح حرام تفاوتی بین صورتهای زیر نیست 129
- ج) احکام فرزند حاصل از تلقیح 130
- چکیدۀ مباحث گذشته 136
- صورتهای پنجگانه 137
- اصول سهگانه 138
- اصل اوّل: راههای ایجاد فرزند مشروع 138
- اشاره 138
- اصل سوّم: محرمیّت با مادر جانشین و شوهرش! 140
- اصل دوّم: پدر و مادر فرزند تلقیحی کیست؟ 140
- حکم صورتهای پنجگانه 141
- راهکاری مشروع 142
- 10 راهی برای فرار از حرمت ابدی حاصل از ازدواج در عدّه! 145
- حرمت ازدواج در عدّه 147
- امّا عقیدۀ فقهای اهل سنّت: 148
- حرمت ابدی 148
- مستند نظریّۀ حرمت ابدی 150
- راهکاری برای نجات از حرمت ابدی 151
- پاسخ به چند سؤال 153
- در این فتوا تنها نیستیم 155
- نتیجۀ نهایی 157
ص: 70
نمی‌کند که منوب عنه زنده باشد یا مرده؛ نیابت از زنده در بعضی از موارد مانند حجّ مستحبی، یا حجّ واجب مستقر، که صاحبش عاجز و ناتوان شده، امکان‌پذیر است، و نیابت از مرده در حجّ و صوم و صلاة و غیر آن مشروع می‌باشد. این بخش از عبادات استیجاری یعنی قصد نیابت، نیازی به قصد قربت ندارد.
امّا بخش دوّم آن، جنبۀ عبادت دارد و نیازمند به قصد قربت است.
حال اگر مستأجر وجه را در مقابل این بگیرد که خود را به منزلۀ منوب عنه قرار دهد، و هنگامی که این امر تحقّق یافت، بقیّه به قصد قربت باشد، مشکل قصد قربت در عبادات استیجاری حلّ می‌شود.
نقد و بررسی
انصاف این است که این دوگانگی و تجزیه، یک تحلیل ذهنی است، و در خارج یک چیز بیشتر وجود ندارد. یعنی نایب خودش را به منزلۀ منوب عنه قرار می‌دهد (حقیقة النیابة جعل النفس مقام غیره فی العمل) و عمل را بجا می‌آورد، و به تعبیر دیگر، قصد نیابت عین عمل عبادی است و چیزی جدای از آن نیست، که در یکی قصد قربت لازم نباشد، و در دیگری لازم باشد (دقّت کنید).
نتیجه این که این تحلیل، هر چند در ذهن امکان‌پذیر است، ولی در عالم خارج یک واقعیّت بیشتر وجود ندارد. همان گونه که تحلیل انسان به «حیوان ناطق» در عالم ذهن امکان دارد؛ ولی در خارج یک حقیقت، به نام انسان، بیشتر وجود ندارد.
بنابراین راه حل مزبور، راه حلّ صحیحی به نظر نمی‌رسد.