حیله‌های شرعی و چاره‌جوئی‌های صحیح صفحه 65

ص: 72

به تعبیر دیگر، قصد قربت منوب عنه از راه قصد قربت اجیر است، و اجیر هم که به فرض نمی‌تواند قصد قربت کند. نتیجه این که نمی‌توانیم متعلّق قربت را از متعلّق اجرت جدا سازیم، و با تعدّد موضوع مشکل را حل نماییم؛ بنابراین تضاد همچنان باقی می‌ماند.

لذا باید گفت: بهترین راه، و در واقع راه صحیح، منحصرا همان مسألۀ داعی بر داعی است، که شرح مفصّل آن گذشت.

راه حلّی از مرحوم میلانی

اشاره

تا کنون پنج طریق برای حلّ مشکل قصد قربت در عبادات استیجاری بیان کردیم. ششمین طریق، مطلبی است که از مرحوم آیة اللّه میلانی نقل کرده‌اند. ایشان می‌فرماید:

ادای دین واجب است، چه دین الهی باشد، یا دین مردمی.

بنابراین، چه اشکال دارد که به هنگام ادای دین قصد اطاعت امر خدا کنیم.

به عبارت دیگر، هنگامی که شخصی پول می‌گیرد و برای انجام عبادتی اجیر می‌شود، او مدیون مردم است، و همان گونه که گفتیم ادای دین یکی از واجبات الهی است. اجیر به هنگام انجام نماز استیجاری، قصد ادای دین می‌کند قربة الی اللّه. بدین وسیله مشکل قصد قربت حل می‌گردد.

نقد و بررسی

انصاف این است که این راه، به همان راه سوّم که در عروة الوثقی