حیله‌های شرعی و چاره‌جوئی‌های صحیح صفحه 7

ص: 14

2- رسیدن به هدف به وسیلۀ اسباب و علل پنهانی؛ چه هدف مثبت و چه منفی.

3- چاره‌جویی منفی و مذموم؛ همان گونه که در فارسی امروز غالبا به این معنا است.

3- نمونه‌هایی از حیلۀ مثبت

به دو مثال برای این نوع از حیله توجّه کنید:

1- شخص صاحب سرمایه‌ای می‌خواهد بدون مبتلی شدن به گناه بزرگ رباخواری «1» از سرمایۀ خود سود ببرد. برای رسیدن به سود مشروع، از مضاربۀ واقعی و جدّی استفاده می‌کند. سرمایه از یک نفر و کار از نفر دیگر، و هر دو در سود شریک می‌شوند. این، حیله و چاره‌جویی مثبت و ممدوح است.

2- خانواده‌هایی هستند که بنا به عللی، بچّه‌دار نمی‌شوند. برخی از این خانواده‌ها برای این که هم خلأ فرزند را در زندگی خود پر کنند، و هم سایۀ مهر و عطوفت و سرپرستی را بر سر فرزندان بی‌سرپرستی بیندازند، به سراغ بچّه‌های بی‌سرپرست می‌روند و آنها را از مراکز نگهداری چنان بچّه‌هایی گرفته و بزرگ می‌کنند.

ولی مشکلی که عموما در اینجا وجود دارد، مسألۀ محرومیّت این فرزندان است. اگر دختر باشد نسبت به پدر خانواده نامحرم خواهد بود، و اگر پسر باشد نسبت به مادر.