حیله‌های شرعی و چاره‌جوئی‌های صحیح صفحه 71

ص: 78

وصف تغییر کرد، و انسان به سفر رفت، حکم نیز تغییر می‌کند، و بر ما لازم نیست که دائما وصف حضور را حفظ کنیم، تا حکم وجوب روزه لازم الاجرا باشد.

نتیجه این که از این آیۀ شریفه، وجوب اقامه (و ترک سفر) در ماه رمضان فهمیده نمی‌شود.

مگر این که گفته شود: مفهوم آیه این است که هر کس آغاز ماه مبارک را در حضر درک کند، باید تمام ماه را روزه بگیرد؛ یعنی توقّف کند و به سفر نرود. ولی این تفسیر خالی از تأمّل نیست.

امّا در مورد معنای روایات مذکور، اگر سند آن دو روایت معتبر باشد- که سند یکی از آن دو معتبر است- باید گفت نوعی استدلال به بطون آیات قرآن است. و در این صورت، ممنوعیّت سفر در ماه مبارک رمضان را باید بپذیریم (البتّه با قطع نظر از دلایل آینده).

ادلّۀ نظریّۀ مشهور

همان گونه که قبلا گفتیم مشهور بین فقهای ما جواز سفر در ماه مبارک رمضان است. برای این نظریّه به روایات متعدّدی- که دلالت بر جواز مشایعت دوست و رفیق مسافر (که یک کار مستحبّی است) یا مشایعت مسافر کربلا و مانند آن دارد- می‌توان استناد جست، این روایات بر دو گونه است:

اوّل: روایاتی که به طور مطلق دلالت بر جواز سفر در رمضان دارد.

دوّم: روایاتی که مسافرت را حتّی برای امور مستحبّی تجویز می‌کند. به این روایات توجّه کنید.