- پیشگفتار 1
- چه کسانی به سراغ حیلهها میروند؟ 1
- مقدّمات بحث: 4
- 2- تفسیر لغت «حیله» 5
- 3- نمونههایی از حیلۀ مثبت 7
- 4- حیلههای منفی 8
- 5- حیله در مصطلح فقها 10
- اشاره 11
- حیلۀ واقعی مثبت 11
- 6- اقسام حیله 11
- حیلۀ صوری غیر واقعی: 12
- حیلۀ واقعی منفی: 12
- اشاره 14
- 7- تقسیم حیله از دیدگاه دیگر 14
- 8- کلمات فقهای شیعه در باب حیلهها 14
- الف) شیخ طوسی و حیلههای شرعی 15
- موارد مناقشه در کلام شیخ طوسی: 22
- ب و ج) حیلههای شرعی در کلام شیخ صدوق و علّامۀ مجلسی رحمهما اللّه 23
- د) نظریۀ صاحب حدائق 25
- اشاره 28
- 9- نظریّۀ فقهای اهل سنّت پیرامون حیل شرعیّه 28
- [دو مثال برای حیلههای حرام و حلال] 32
- 2- حیلۀ مباح در اجارۀ منزل! 33
- نقد کلام ابن قیّم 34
- 1 در باب غسل و وضو و تیمّم 36
- 1- حکم تکلیفی 37
- 2- حکم وضعی 39
- 2 جلوگیری از عادت ماهیانه 42
- فرع اوّل: حکم تکلیفی خوردن قرصهای جلوگیری 43
- فرع دوّم: حکم وضعی خوردن قرص جلوگیری 46
- فرع سوّم: حکم عوارض جانبی 48
- مفهوم قصد قربت چیست؟ 50
- 3 اخذ اجرت برای انجام عبادت 50
- اشکال عمدۀ عبادتهای استیجاری 51
- چارهجوییهای فقها 52
- اشاره 52
- راه اوّل: عدم اعتبار قصد قربت در عبادات استیجاریّه 53
- راه دوّم: داعی بر داعی 54
- راه سوّم: أَوْفُوا بِالْعُقُودِ 55
- نقد راه حلهای سهگانه 57
- شرح بیشتر داعی بر داعی 59
- مشکل دیگر عبادات استیجاریّه! 61
- 1- تحلیل ماهیّت عبادات استیجاری 62
- دو راه دیگر برای حلّ مشکل قصد قربت 62
- نقد و بررسی 63
- 2- چه کسی قصد قربت میکند، نایب یا منوب عنه؟ 64
- نقد و بررسی 65
- راه حلّی از مرحوم میلانی 65
- یادآوری سه نکته 66
- 4 مسافرت به قصد فرار از روزه 68
- مقتضای قاعده چیست؟ 69
- ادلّۀ نظریّۀ مشهور 71
- جمعبندی روایات 74
- 5 آیا کفّارۀ عمد با مسافرت ساقط میشود؟ 76
- نظرات فقها 76
- دلیل طرفداران نظریّۀ سقوط مطلق 78
- ادلّۀ طرفداران عدم سقوط مطلقا 80
- نظریّۀ ما 82
- 6 راه محرمیّت زن برادر، بر برادر شوهر 83
- کلمات فقها 83
- دلیل مسأله 84
- چند نکته 85
- 7 چگونه میتوان با فرزند خوانده محرم شد؟ 89
- اشاره 91
- راههای ایجاد محرمیّت بین پسر و مادر خوانده 91
- توضیح این که 91
- راههای ایجاد محرمیّت بین دختر و پدر خوانده 92
- 8 طرق فرار از ربا 94
- آرای فقها 96
- دلیل اوّل: تمسّک به قواعد، عمومات و اطلاقات 97
- نقد و بررسی 97
- دلایل نظریّات چهارگانه 97
- دلیل دوّم: روایات خاصّه 99
- طایفۀ اوّل: راه فرار از ربای «قرضی» 99
- طایفۀ دوّم: راه فرار از ربای «معاملاتی» 106
- نقد و بررسی 107
- طایفۀ سوّم: راه چاره، دو معامله جداگانه 108
- نتیجۀ نهایی 110
- بررسی بقیّۀ نظریّهها 110
- 9 تلقیح مصنوعی، راهکاری دیگر! 112
- انواع تلقیح مصنوعی: 113
- اشاره 115
- موضوعات اصلی مسأله 115
- الف) حکم اوّلی صورتهای دهگانه 115
- دلیل معتقدین به جواز 117
- نقد و بررسی 118
- دلیل قول مشهور 120
- ب) حکم تلقیح به حسب عوارض آن 126
- موارد ضرورت 127
- یادآوری 128
- 2- در تلقیح حرام تفاوتی بین صورتهای زیر نیست 129
- ج) احکام فرزند حاصل از تلقیح 130
- چکیدۀ مباحث گذشته 136
- صورتهای پنجگانه 137
- اصول سهگانه 138
- اشاره 138
- اصل اوّل: راههای ایجاد فرزند مشروع 138
- اصل سوّم: محرمیّت با مادر جانشین و شوهرش! 140
- اصل دوّم: پدر و مادر فرزند تلقیحی کیست؟ 140
- حکم صورتهای پنجگانه 141
- راهکاری مشروع 142
- 10 راهی برای فرار از حرمت ابدی حاصل از ازدواج در عدّه! 145
- حرمت ازدواج در عدّه 147
- امّا عقیدۀ فقهای اهل سنّت: 148
- حرمت ابدی 148
- مستند نظریّۀ حرمت ابدی 150
- راهکاری برای نجات از حرمت ابدی 151
- پاسخ به چند سؤال 153
- در این فتوا تنها نیستیم 155
- نتیجۀ نهایی 157
ص: 83
5 آیا کفّارۀ عمد با مسافرت ساقط میشود؟
اشاره
شخصی که روزۀ ماه رمضان را عمدا افطار میکند، باید علاوه بر قضا، کفّارۀ آن را نیز بپردازد. لذا برای رهایی از کفّاره، قبل از ظهر مسافرت میکند. آیا این حیله کارساز است، و کفّاره ساقط میگردد؟
همچنین اگر پس از افطار عمدی روزه مریض شود، یا مجنون گردد، یا زن حائض شود، آیا حصول ناگهانی این امور، که مجوّز افطار است، کفّاره را ساقط میکند؟ یا حتّی اگر در این حال، عمدا قرصی بخورد که حائض گردد، یا دوایی بخورد که بیهوش شود. آیا اثری در رفع کفّاره دارد؟
نظرات فقها
این، یک مسألۀ پیچیده است. بدین جهت نظرات مختلفی (چهار نظریّه) در آن ارائه شده است. برای روشن شدن نظریّات مورد اشاره، کلمات سه نفر از فقهای بزرگ را ذکر میکنیم:
1- مرحوم شیخ طوسی، فخر فقهای شیعه، در کتاب «خلاف» میفرماید:
إذا وطی فی أوّل النهار ثمّ جن أو مرض فی آخره لزمته الکفّارة و لم تسقط عنه و للشافعی فیه قولان: أحدهما مثل ما قلناه و هو اقیسهما