حیله‌های شرعی و چاره‌جوئی‌های صحیح صفحه 78

ص: 85

نتیجۀ کلمات سه‌گانه این است که در این مسأله چهار نظریّه وجود دارد:

الف) در فرض مسأله مطلقا کفّاره واجب می‌شود؛ همان گونه که شیخ طوسی از ما، و شافعی از عامّه، آن را انتخاب کرده‌اند.

ب) کفّاره مطلقا ساقط می‌شود؛ این نظریّۀ علّامه و ابو حنیفه است.

ج) میان سبب اختیاری و اضطراری تفصیل بدهیم، که در صورت اوّل ساقط نمی‌شود، و در فرض دوّم ساقط می‌گردد.

د) تفصیل میان سببی که برای فرار از کفّاره به وجود می‌آورد، و سببی که برای فرار نیست. در فرض اوّل ساقط نمی‌شود، ولی در فرض دوّم ساقط می‌شود.

دلیل طرفداران نظریّۀ سقوط مطلق

دلیل این قول همان قاعده‌ای است که صاحب جواهر به آن اشاره کرده است:

«المشروط ینتفی بانتفاء شرطه» روزه یک واجب به هم پیوسته است. از طلوع فجر تا غروب آفتاب، آری یک واجب است و قابل تجزیه نمی‌باشد، هر چند برخی از عبادات تجزیه‌پذیر می‌باشد، یعنی اگر قادر به انجام تمام آن نباشیم، انجام قسمتی از آن هم مطلوب است؛ ولی روزه اینطور نیست، یا باید کاملا انجام شود و یا افطار گردد.

علاوه بر این که روزه شرایطی هم دارد؛ مثل این که روزه‌دار مریض نباشد، در سفر نباشد، از حیض و نفاس در تمام طول روز پاک باشد،