- پیشگفتار 1
- چه کسانی به سراغ حیلهها میروند؟ 1
- مقدّمات بحث: 4
- 2- تفسیر لغت «حیله» 5
- 3- نمونههایی از حیلۀ مثبت 7
- 4- حیله‌های منفی 8
- 5- حیله در مصطلح فقها 10
- حیلۀ واقعی مثبت 11
- اشاره 11
- 6- اقسام حیله 11
- حیلۀ واقعی منفی: 12
- حیلۀ صوری غیر واقعی: 12
- اشاره 14
- 7- تقسیم حیله از دیدگاه دیگر 14
- 8- کلمات فقهای شیعه در باب حیلهها 14
- الف) شیخ طوسی و حیله‌های شرعی 15
- موارد مناقشه در کلام شیخ طوسی: 22
- ب و ج) حیله‌های شرعی در کلام شیخ صدوق و علّامۀ مجلسی رحمهما اللّه 23
- د) نظریۀ صاحب حدائق 25
- 9- نظریّۀ فقهای اهل سنّت پیرامون حیل شرعیّه 28
- اشاره 28
- [دو مثال برای حیله‌های حرام و حلال] 32
- 2- حیلۀ مباح در اجارۀ منزل! 33
- نقد کلام ابن قیّم 34
- 1 در باب غسل و وضو و تیمّم 36
- 1- حکم تکلیفی 37
- 2- حکم وضعی 39
- 2 جلوگیری از عادت ماهیانه 42
- فرع اوّل: حکم تکلیفی خوردن قرصهای جلوگیری 43
- فرع دوّم: حکم وضعی خوردن قرص جلوگیری 46
- فرع سوّم: حکم عوارض جانبی 48
- مفهوم قصد قربت چیست؟ 50
- 3 اخذ اجرت برای انجام عبادت 50
- اشکال عمدۀ عبادتهای استیجاری 51
- چارهجوییهای فقها 52
- اشاره 52
- راه اوّل: عدم اعتبار قصد قربت در عبادات استیجاریّه 53
- راه دوّم: داعی بر داعی 54
- راه سوّم: أَوْفُوا بِالْعُقُودِ 55
- نقد راه حلهای سهگانه 57
- شرح بیشتر داعی بر داعی 59
- مشکل دیگر عبادات استیجاریّه! 61
- دو راه دیگر برای حلّ مشکل قصد قربت 62
- 1- تحلیل ماهیّت عبادات استیجاری 62
- نقد و بررسی 63
- 2- چه کسی قصد قربت می‌کند، نایب یا منوب عنه؟ 64
- نقد و بررسی 65
- راه حلّی از مرحوم میلانی 65
- یادآوری سه نکته 66
- 4 مسافرت به قصد فرار از روزه 68
- مقتضای قاعده چیست؟ 69
- ادلّۀ نظریّۀ مشهور 71
- جمعبندی روایات 74
- 5 آیا کفّارۀ عمد با مسافرت ساقط می‌شود؟ 76
- نظرات فقها 76
- دلیل طرفداران نظریّۀ سقوط مطلق 78
- ادلّۀ طرفداران عدم سقوط مطلقا 80
- نظریّۀ ما 82
- 6 راه محرمیّت زن برادر، بر برادر شوهر 83
- کلمات فقها 83
- دلیل مسأله 84
- چند نکته 85
- 7 چگونه می‌توان با فرزند خوانده محرم شد؟ 89
- توضیح این که 91
- راههای ایجاد محرمیّت بین پسر و مادر خوانده 91
- اشاره 91
- راههای ایجاد محرمیّت بین دختر و پدر خوانده 92
- 8 طرق فرار از ربا 94
- آرای فقها 96
- دلیل اوّل: تمسّک به قواعد، عمومات و اطلاقات 97
- نقد و بررسی 97
- دلایل نظریّات چهارگانه 97
- طایفۀ اوّل: راه فرار از ربای «قرضی» 99
- دلیل دوّم: روایات خاصّه 99
- طایفۀ دوّم: راه فرار از ربای «معاملاتی» 106
- نقد و بررسی 107
- طایفۀ سوّم: راه چاره، دو معامله جداگانه 108
- بررسی بقیّۀ نظریّهها 110
- نتیجۀ نهایی 110
- 9 تلقیح مصنوعی، راهکاری دیگر! 112
- انواع تلقیح مصنوعی: 113
- اشاره 115
- موضوعات اصلی مسأله 115
- الف) حکم اوّلی صورتهای دهگانه 115
- دلیل معتقدین به جواز 117
- نقد و بررسی 118
- دلیل قول مشهور 120
- ب) حکم تلقیح به حسب عوارض آن 126
- موارد ضرورت 127
- یادآوری 128
- 2- در تلقیح حرام تفاوتی بین صورتهای زیر نیست 129
- ج) احکام فرزند حاصل از تلقیح 130
- چکیدۀ مباحث گذشته 136
- صورتهای پنجگانه 137
- اصول سهگانه 138
- اشاره 138
- اصل اوّل: راههای ایجاد فرزند مشروع 138
- اصل سوّم: محرمیّت با مادر جانشین و شوهرش! 140
- اصل دوّم: پدر و مادر فرزند تلقیحی کیست؟ 140
- حکم صورتهای پنجگانه 141
- راهکاری مشروع 142
- 10 راهی برای فرار از حرمت ابدی حاصل از ازدواج در عدّه! 145
- حرمت ازدواج در عدّه 147
- امّا عقیدۀ فقهای اهل سنّت: 148
- حرمت ابدی 148
- مستند نظریّۀ حرمت ابدی 150
- راهکاری برای نجات از حرمت ابدی 151
- پاسخ به چند سؤال 153
- در این فتوا تنها نیستیم 155
- نتیجۀ نهایی 157
ص: 87
ادلّۀ طرفداران عدم سقوط مطلقا
برای کسانی که معتقدند کفّاره مطلقا ساقط نمی‌شود، می‌توان سه دلیل اقامه کرد:
1- اجماع، همان گونه که در کلام شیخ طوسی در خلاف گذشت.
و لکن این دلیل ضعیف است؛ زیرا اجماع مدرکی است، و اجماع مدرکی حجّت نیست.
بله، اجماع به عنوان یک مؤیّد برای سایر ادلّه محسوب می‌شود (البتّه در صورتی که اجماعی در کار باشد).
2- تعبیراتی که در روایات وارد شده؛ مثل «رجل افطر متعمّدا» «1»، کاری به روزۀ واقعی ندارد، بلکه منظور همین روزه‌ای است که ظاهرا شرایط آن حاصل است.
و به تعبیر دیگر، این کفّاره برای هتک ماه رمضان است. شخصی که در حال سلامت در ماه رمضان بدون هیچ عذر ظاهری سفره‌ای پهن می‌کند و غذا می‌خورد، چنین شخصی ماه رمضان را هتک نموده است. بنابراین موضوع کفّاره همان روزۀ فعلی و هتک حرمت ماه رمضان است و این مطلب حاصل است، هر چند بعدا معلوم شود که معذور بوده، یا عذری برای خود ایجاد کند.
این استدلال نیز قابل مناقشه است، زیرا ظاهر روایات مورد اشاره، روزۀ واقعی است، و در این روایات سخن از هتک احترام ماه رمضان و مانند آن نیست. اگر شخصی در ماه شعبان خیال کند ماه رمضان
______________________________
(1). وسائل الشیعة، جلد 7، صفحۀ 29.