حیله‌های شرعی و چاره‌جوئی‌های صحیح صفحه 82

ص: 89

دیگر این که به مسافرت برود، و در سفر افطار کند. این هم خارج از بحث ماست. بحث ما در جایی است که روزه‌اش را افطار کند، و قبل از ظهر مسافرت نماید، که روایت مذکور متعرّض این فرع نشده است.

بنابراین روایت فوق خارج از بحث ماست.

نتیجه این که ادلّۀ کسانی که می‌گویند کفّاره در هیچ حال ساقط نمی‌شود، تمام نیست.

نظریّۀ ما

به اعتقاد ما باید در این مسأله قائل به تفصیل شد؛ تفصیل بین اسباب اختیاری و غیر اختیاری. هرگاه روزه‌اش را عمدا افطار کند، و سپس عذر غیر اختیاری، مثل حیض و نفاس و مرض و مانند آن، به وجود آمد کفّاره‌ای بر او نیست.

امّا اگر افطار کرد، سپس به اختیار خودش کاری کند که کفّاره از بین برود، مثل این که به مسافرت برود، بعید است کفّاره ساقط شود، چرا که ادلّۀ افطار در ماه رمضان شامل حال او می‌شود. به علاوه اگر چنین راهی برای سقوط کفّاره وجود داشت، مناسب بود در روایات تذکّر داده شود، و نیز جایز نبود شخص روزه خوار را به مجرّد مشاهدۀ روزه خوردن تعزیر کرد، در حالی که جواز تعزیر از روایات استفاده می‌شود.

پروردگارا! توفیق شناخت احکام دینت را به ما عنایت فرما، و ما را در راه شناخت چاره‌جویی‌های مشروع از حیله‌های نامشروع رهنمون باش.