تعزیر و گستره آن صفحه 10

ص: 20

می‌باشد، و بر اساس همین معنی به تازیانه‌های کمتر از حدود شرعی تعزیر گفته‌اند».

6- [ابن فارس]

تعزیر از دیدگاه ابن فارس «1» چنین تفسیر شده است:

«عزر: العین و الزاء و الراء کلمتان؛ احداهما التعظیم و النصر، و الکلمة الاخری جنس من الضرب. فالاولی النصر و التوقیر، کقوله تعالی: «وَ تُعَزِّرُوهُ وَ تُوَقِّرُوهُ … » و الاصل الآخر التعزیر، و هو الضرب دون الحد «2».»

نظر ایشان با کمی تفاوت، شبیه نظر جوهری می‌باشد، هر چند وی توضیح بیشتری داده است.

7- صاحب کتاب قاموس

«3» می‌گوید:

«العزر: اللوم … و التعزیر ضرب دون الحد، او هو اشدّ الضرب، و التفخیم و التعظیم ضد «4»؛

ریشۀ اصلی تعزیر به معنی ملامت و سرزنش کردن است … و تعزیر کمتر از حدّ شرعی، ولی شدیدتر از آن است، و تعظیم و تفخیم (از دیگر معانی تعزیر) بر ضدّ تعزیر به معنای حدّ است.»

______________________________
(1). احمد بن فارس بن زکریّا، که از دانشمندان قرن چهارم است، نویسنده‌ای توانا محسوب می‌شود. برخی، تألیفات او را بیش از چهل کتاب می‌دانند، که «مقاییس» یکی از آنهاست. تاریخ تولّد این دانشمند ایرانی مشخّص نیست، ولی تاریخ وفات وی را سال 395 ه- ق ذکر کرده‌اند.
(2). معجم مقاییس اللغة، جلد 4 صفحۀ 311.
(3). علّامه مجد الدّین محمّد بن یعقوب فیروزآبادی از لغویّین قرن هشتم و نهم هجری محسوب می‌شود، وی کتابش را بر اساس حرف آخر کلمات تنظیم نموده، که این مطلب یافتن واژۀ مورد نظر را برای برخی مشکل کرده است. او در سال 729 ه- ق در شهر کارزین استان فارس به دنیا آمد، و در سال 817 در یمن بدرود حیات گفت.
(4). القاموس المحیط، صفحۀ 563.